Als je naar de onderkant van de snuit, naar het bekje van de Russische dwerghamster kijkt, zie je dat de boven- en onderlip samen
een driehoek vormen. De lippen sluiten het bekje niet geheel af. De bovenlip betreft een gespleten bovenlip. Dat is het streepje wat je ziet.
Onderstuk van de onderlip, dat is de kin van de Russische dwerghamster. Rondom de bovenlip zie je allemaal rondjes. Dat zitten de haarzakjes
van de snorharen.
In een menselijk gebit zitten acht snijtanden, twee in ieder kwadrant, en 16 of 20 kiezen, afhankelijk of je verstandskiezen hebt. De Russische hamster heeft
eveneens snijtanden en kiezen. De Russische hamster heeft totaal vier snijtanden, twee boven en twee onder. De bovenste snijtanden zijn kort van lengte
en de onderste snijtanden vrij lang van lengte. De bovenste snijtanden gaan over de onderste snijtanden. Zoals de naam snijtanden al aangeeft, zijn het
tanden met scherpe snijranden. Die heeft de Russische hamster nodig om voedsel te snijden in kleinere stukjes. Deze snijtanden groeien levenslang door.
Deze snijtanden hebben aan de voorkant een harde glazuurlaag. Door de snijtanden tijdens het knagen over elkaar heen worden bewogen, slijten ze af en
blijven ze scherp. De bovenste snijtanden zitten altijd tegen elkaar vast. Dat is niet het geval bij de onderste snijtanden. Deze zijn flexibel en kunnen iets bewegen.
In rustvorm komen de uiteinden bij elkaar. Achter de snijtanden ligt de tong en aan weerszijde drie kiezen, totaal twaalf. Deze kiezen blijven heel het leven zitten
en worden niet vervangen. Als je in het bekje kijkt, zal je de kiezen niet snel zien. Tussen de snijtanden en de kiezen zit namelijk een lege ruimte waar de wangen naar
binnen plooien die tevens ook behaard is. Hierdoor zijn de kiezen niet goed te zien. En de kiezen worden op deze wijze beschermd. De ruimte tussen de snijtanden
en de kiezen wordt diastema genoemd.
Bij de geboorte zijn de snijtanden nog niet aanwezig. Deze komen tussen dag 8 en 10 na de geboorte uit het tandvlees naar boven. De snijtanden van jonge hamstertjes zijn wit van kleur. Bij een leeftijd van ongeveer drie weken oud beginnen de snijtanden kleur te krijgen. De bovenste snijtanden zijn donkergeel van kleur. De onderste snijtanden van een volwassen exemplaar kunnen variëren tussen witachtig, lichtgeel en donkergeel. De kleur is afhankelijk van de voeding, maar ook afhankelijk hoe snel de snijtanden groeien en afslijten. De groeisnelheid van de snijtanden is vrij snel. Bij onderzoek met ratten blijkt dat snijtanden van een volwassen exemplaar ongeveer 2,2 mm per week groeien. En de onderste snijtanden groeien van een rat ongeveer met 2,8 mm per week. De gehele tand van een rat is dus nooit ouder dan 40 tot 50 dagen. De preciese groeisnelheid bij de Russische dwerghamster is niet bekend, maar zal vergelijkbaar zijn. Deze snelheid van groeien zorgt er ook voor dat gaatjes nauwelijks voorkomen. In bepaalde situaties kan de snijtanden sneller groeien. Bijvoorbeeld als de snijtanden bijgeslepen of geknipt zijn. Dan kunnen ze 1 mm per dag groeien. Maar ook als een hamster de neiging heeft om harde stoffen te knagen. Daardoor slijten de snijtanden sneller weg. En dat wordt door de snellere groei gecompenseerd.
Van groot belang is dat de bovenste snijtanden in verhouding goed zijn ten opzichte van de onderste snijtanden. Wanneer de bovenste snijtanden te lang zijn, zal de onderste snijtanden sneller afslijten. Er ontstaat een vicieuze cirkel. Want doordat de onderste snijtanden daardoor te kort zijn, slijten de bovenste snijtanden niet goed af waardoor deze krullend richting de binnenkant van het bekje groeien. In zo'n situatie moet je naar de dierenarts gaan en de snijtanden laten slijpen. Het knippen van snijtanden gaat niet te precies en bij het knippen komt veel kracht op de snijtanden te staan.
Wanneer een Russische dwerghamster bang is, dan zal hij gaan krijsen. Bij het krijsen komen twee witte punten in het uiteinde van het bekje, vlakbij de ingang van de wangzak, te voorschijn. Dit zijn liphoekklieren. Wanneer deze klieren ingezet worden, komt uit deze klieren een mengsel van allerlei stoffen en heeft een witachtige kleur. Uit onderzoek blijkt dat er maar liefst meer dan 35 verschillende vluchtige stoffen uitgescheiden wordt. Onder andere diwaterstof-sulfide, trimethylamine en boterzuur. Ook bevat de afscheiding veel vitamine B12. In de klieren komen ook bacteriën voor, met name Streptococcus faecium en Microbacterium oxydans. Deze bacteriën zijn betrokken bij de uiteindelijke vorming en samenstelling van de klierafscheiding. De vijand wordt door het inzetten van deze liphoekklieren afgeschrikt. Maar de klieren hebben ook andere functies dan het afschrikken van vijanden door het uitstoten van een vieze lucht dat naar rotte eieren ruikt. Wetenschappers hebben bij jonge Campbelli dwerghamsters de klieren weggehaald en bleek dat meer jongen dood gingen o.a. door darminfecties en overmatige gasvorming in de inwanden. Dit komt omdat de klierafscheiding een rol speelt bij de vorming van de darmflora. Daarnaast groeien Campbelli dwerghamsters zonder liphoekklieren minder goed op en duurde het langer voordat ze geslachtsrijp waren. Tevens ging het immuumsysteem achteruit.
In de bek van de hamster zitten speekselklieren. Deze klieren maken een vloeistof aan dat speeksel heet. Speeksel heeft verschillende taken namelijk om de inhoud van de mondholte vochtig te maken, te smeren en begin te maken met de spijsvertering van het gekauwde voedsel. Speeksel bestaat uit water, elektrolyten, slijm, verschillende enzymen, eiwitten en antistoffen. Deze speekselenzymen breken zetmeel af en zetten het om in glucose. Bovendien werkt speeksel als glijmiddel zodat de voedselbrokken soepel door de slokdarm naar de maag glijden. Daarnaast bevat speeksel een eiwit dat bescherming biedt tegen tandbederf. Wanneer er problemen zijn met de speekselklieren kan er toch tandbederf ontstaan en daardoor kunnen de snijtanden zachter van structuur worden. Er kan dan een snellere slijtage van de snijtanden ontstaan. In sommige gevallen kan zelfs 'spontaan' afbreken. Gelukkig komt dit zelden voor.
Speeksel bevat het eiwit histatine. Dit helpt wondjes in de mondholte te genezen. Een hamster die een wondje heeft, likt voortdurend over zijn wondje. Dit verzacht de pijn en houdt de wond schoon. Maar door dit eiwit bevordert het ook de wondgenezing.
De tong is een beweeglijk orgaan in de bek en bestaat voornamelijk uit spieren. De tong speelt een belangrijke rol bij het kauwen, slikken, de smaakgewaarwording en het reinigen van het gebit. De rat gebruikt zijn tong ook voor de uiterlijke verzorging.
Op de tong zitten smaakcellen. Deze reageren op zoete, zure, zoute en bittere smaakstoffen, maar ook op hartig (umami) en vet. Wetenschappelijk is aangetoond dat bij ratten vetzuren "proeven". In combinatie met reuk en het voelen van structuur kunnen zij onderscheid hierin maken. Waarschijnlijk werken de smaakpupillen van een hamster op eenzelfde manier als die van de rat. Smaakcellen zijn bijzondere cellen. Ze vernieuwen namelijk om de tien tot veertien dagen.
Bronnen:
- Liphoekklieren bij dwerghamsters, dr. Marcel AG van der Heyden
- http://www.ratbehavior.org/Teeth.htm
- http://www.kennislink.nl/publicaties/speeksel"
- De genezende werking van speeksel
- Trouw, de zesde smaak
Het gebit van de Russsische dwerghamster
In een menselijk gebit zitten acht snijtanden, twee in ieder kwadrant, en 16 of 20 kiezen, afhankelijk of je verstandskiezen hebt. De Russische hamster heeft
eveneens snijtanden en kiezen. De Russische hamster heeft totaal vier snijtanden, twee boven en twee onder. De bovenste snijtanden zijn kort van lengte
en de onderste snijtanden vrij lang van lengte. De bovenste snijtanden gaan over de onderste snijtanden. Zoals de naam snijtanden al aangeeft, zijn het
tanden met scherpe snijranden. Die heeft de Russische hamster nodig om voedsel te snijden in kleinere stukjes. Deze snijtanden groeien levenslang door.
Deze snijtanden hebben aan de voorkant een harde glazuurlaag. Door de snijtanden tijdens het knagen over elkaar heen worden bewogen, slijten ze af en
blijven ze scherp. De bovenste snijtanden zitten altijd tegen elkaar vast. Dat is niet het geval bij de onderste snijtanden. Deze zijn flexibel en kunnen iets bewegen.
In rustvorm komen de uiteinden bij elkaar. Achter de snijtanden ligt de tong en aan weerszijde drie kiezen, totaal twaalf. Deze kiezen blijven heel het leven zitten
en worden niet vervangen. Als je in het bekje kijkt, zal je de kiezen niet snel zien. Tussen de snijtanden en de kiezen zit namelijk een lege ruimte waar de wangen naar
binnen plooien die tevens ook behaard is. Hierdoor zijn de kiezen niet goed te zien. En de kiezen worden op deze wijze beschermd. De ruimte tussen de snijtanden
en de kiezen wordt diastema genoemd.
Bij de geboorte zijn de snijtanden nog niet aanwezig. Deze komen tussen dag 8 en 10 na de geboorte uit het tandvlees naar boven. De snijtanden van jonge hamstertjes zijn wit van kleur. Bij een leeftijd van ongeveer drie weken oud beginnen de snijtanden kleur te krijgen. De bovenste snijtanden zijn donkergeel van kleur. De onderste snijtanden van een volwassen exemplaar kunnen variëren tussen witachtig, lichtgeel en donkergeel. De kleur is afhankelijk van de voeding, maar ook afhankelijk hoe snel de snijtanden groeien en afslijten. De groeisnelheid van de snijtanden is vrij snel. Bij onderzoek met ratten blijkt dat snijtanden van een volwassen exemplaar ongeveer 2,2 mm per week groeien. En de onderste snijtanden groeien van een rat ongeveer met 2,8 mm per week. De gehele tand van een rat is dus nooit ouder dan 40 tot 50 dagen. De preciese groeisnelheid bij de Russische dwerghamster is niet bekend, maar zal vergelijkbaar zijn. Deze snelheid van groeien zorgt er ook voor dat gaatjes nauwelijks voorkomen. In bepaalde situaties kan de snijtanden sneller groeien. Bijvoorbeeld als de snijtanden bijgeslepen of geknipt zijn. Dan kunnen ze 1 mm per dag groeien. Maar ook als een hamster de neiging heeft om harde stoffen te knagen. Daardoor slijten de snijtanden sneller weg. En dat wordt door de snellere groei gecompenseerd.
Van groot belang is dat de bovenste snijtanden in verhouding goed zijn ten opzichte van de onderste snijtanden. Wanneer de bovenste snijtanden te lang zijn, zal de onderste snijtanden sneller afslijten. Er ontstaat een vicieuze cirkel. Want doordat de onderste snijtanden daardoor te kort zijn, slijten de bovenste snijtanden niet goed af waardoor deze krullend richting de binnenkant van het bekje groeien. In zo'n situatie moet je naar de dierenarts gaan en de snijtanden laten slijpen. Het knippen van snijtanden gaat niet te precies en bij het knippen komt veel kracht op de snijtanden te staan.
Liphoekklieren
Wanneer een Russische dwerghamster bang is, dan zal hij gaan krijsen. Bij het krijsen komen twee witte punten in het uiteinde van het bekje, vlakbij de ingang van de wangzak, te voorschijn. Dit zijn liphoekklieren. Wanneer deze klieren ingezet worden, komt uit deze klieren een mengsel van allerlei stoffen en heeft een witachtige kleur. Uit onderzoek blijkt dat er maar liefst meer dan 35 verschillende vluchtige stoffen uitgescheiden wordt. Onder andere diwaterstof-sulfide, trimethylamine en boterzuur. Ook bevat de afscheiding veel vitamine B12. In de klieren komen ook bacteriën voor, met name Streptococcus faecium en Microbacterium oxydans. Deze bacteriën zijn betrokken bij de uiteindelijke vorming en samenstelling van de klierafscheiding. De vijand wordt door het inzetten van deze liphoekklieren afgeschrikt. Maar de klieren hebben ook andere functies dan het afschrikken van vijanden door het uitstoten van een vieze lucht dat naar rotte eieren ruikt. Wetenschappers hebben bij jonge Campbelli dwerghamsters de klieren weggehaald en bleek dat meer jongen dood gingen o.a. door darminfecties en overmatige gasvorming in de inwanden. Dit komt omdat de klierafscheiding een rol speelt bij de vorming van de darmflora. Daarnaast groeien Campbelli dwerghamsters zonder liphoekklieren minder goed op en duurde het langer voordat ze geslachtsrijp waren. Tevens ging het immuumsysteem achteruit.
Speekselklieren
In de bek van de hamster zitten speekselklieren. Deze klieren maken een vloeistof aan dat speeksel heet. Speeksel heeft verschillende taken namelijk om de inhoud van de mondholte vochtig te maken, te smeren en begin te maken met de spijsvertering van het gekauwde voedsel. Speeksel bestaat uit water, elektrolyten, slijm, verschillende enzymen, eiwitten en antistoffen. Deze speekselenzymen breken zetmeel af en zetten het om in glucose. Bovendien werkt speeksel als glijmiddel zodat de voedselbrokken soepel door de slokdarm naar de maag glijden. Daarnaast bevat speeksel een eiwit dat bescherming biedt tegen tandbederf. Wanneer er problemen zijn met de speekselklieren kan er toch tandbederf ontstaan en daardoor kunnen de snijtanden zachter van structuur worden. Er kan dan een snellere slijtage van de snijtanden ontstaan. In sommige gevallen kan zelfs 'spontaan' afbreken. Gelukkig komt dit zelden voor.
Speeksel bevat het eiwit histatine. Dit helpt wondjes in de mondholte te genezen. Een hamster die een wondje heeft, likt voortdurend over zijn wondje. Dit verzacht de pijn en houdt de wond schoon. Maar door dit eiwit bevordert het ook de wondgenezing.
De tong
De tong is een beweeglijk orgaan in de bek en bestaat voornamelijk uit spieren. De tong speelt een belangrijke rol bij het kauwen, slikken, de smaakgewaarwording en het reinigen van het gebit. De rat gebruikt zijn tong ook voor de uiterlijke verzorging.
Op de tong zitten smaakcellen. Deze reageren op zoete, zure, zoute en bittere smaakstoffen, maar ook op hartig (umami) en vet. Wetenschappelijk is aangetoond dat bij ratten vetzuren "proeven". In combinatie met reuk en het voelen van structuur kunnen zij onderscheid hierin maken. Waarschijnlijk werken de smaakpupillen van een hamster op eenzelfde manier als die van de rat. Smaakcellen zijn bijzondere cellen. Ze vernieuwen namelijk om de tien tot veertien dagen.
Bronnen:
- Liphoekklieren bij dwerghamsters, dr. Marcel AG van der Heyden
- http://www.ratbehavior.org/Teeth.htm
- http://www.kennislink.nl/publicaties/speeksel"
- De genezende werking van speeksel
- Trouw, de zesde smaak