Wat is een hybride dwerghamster

De Russische dwerghamster en de Campbelli dwerghamster zijn de enige in Nederland gehouden soorten die onderling gekruist kunnen worden. Dit komt omdat deze twee soorten een even groot aantal chromosomen hebben en verte of een gemeenschappelijk voorouder kennen of inderdaad van elkaar afstammen. In de 20e eeuw dacht men ook dat het om ondersoorten gingen. Een Russische wetenschapper heeft de DNA van deze twee soorten met elkaar vergeleken en heeft wetenschappelijk aangetoond dat het om twee aparte soorten gaat. Dit omdat genetisch gezien te veel verschillen zijn en onder andere het mannelijk geslachtschromosoom van beide soorten verschillend zijn. Bij de Campbelli zijn twee soorten vrouwelijke chromosomen waarvan één op die van de Russische dwerghamster lijkt. Dit is de reden dat het in praktijk toch mogelijk is om beide soorten met elkaar te kruisen met alle consequenties van dien.

Wanneer deze twee soorten ooit in het verleden met elkaar gekruist zijn, dan spreken we over hybride. En het maakt niet uit hoever de hybride voorouder terug zit. Want al het nageslacht van een hybride dwerghamster is hybride. Hybride wil zeggen dat het niet om een zuiver soort gaat. Het is een dwerghamster met een mix van eigenschappen van beide soorten. De twee soorten lijken heel veel op elkaar en stammen van elkaar af. Veel chromosomen en genen zijn gelijk aan elkaar. Maar dat wil niet zeggen dat het effect hetzelfde is. De eerste generaties hybriden kennen heel veel problemen en zijn meestal onvruchtbaar. Toch is op deze wijze gelukt om bepaalde kleurslagen van ene soort naar ander soort te brengen. Dit veelal door een combinatie van geluk en vaak proberen in grote aantallen.

De kleurmutaties worden bij de Russische dwerghamster en Campbelli dwerghamster verdeeld in:
- kleuren die bij de soort horen (zuivere mutaties)
- hybride kleuren
- kleuren die in een hybride lijn ontstaan zijn

Dit onderscheid zie je meer bij de Russische dwerghamster dan bij de Campbelli dwerghamster. Dat komt omdat het veel lastiger te zien is dat een Campbelli dwerghamster hybride is dan andersom. Daarnaast zijn de meeste mutaties bij de Campbelli dwerghamster opgetreden voordat de discussie over hybriden ontstond en de fokkers niet stil stonden dat het mogelijk was dat je deze twee soorten onderling gekruist konden worden.

Een kleurmutatie ligt op een chromosoom, een stuk erfelijk materiaal waarop heel veel genen liggen. Wanneer een mutatie bij een soort ontstaat, dan liggen naast deze mutatie genen die bij deze soort horen. Dat geldt dus niet voor mutaties die van ander soort overgebracht zijn. Een hybride kleur is bij de Russische dwerghamster bijvoorbeeld de Geel-wildkleur roodoog. Deze is meestal qua type en bouw slechter dan een normale wildkleur. Andere voorbeelden zijn de kleur Viesbruin die bij de Russische dwerghamster voorkomt, de gevlekte Russische dwerghamster en bij de Campbelli dwerghamster de kleurslag Mandarijn. De Geel-wildkleur roodoog heeft twee chromosomen waarop de pink eyed dilutation gen zit en die is van oorsprong bij de Campbelli dwerghamster ontstaan. Op deze twee chromosomen liggen meer kenmerken die niet bij de Russische dwerghamster horen En dit veroorzaakt bijvoorbeeld de grotere oren. De Viesbruin mutatie is van oorsprong eveneens een mutatie die bij de Campbelli dwerghamster opgetreden is. Bij de Campbelli dwerghamster noemen wij deze kleur Moscow. Wanneer je hybride kleurslagen combineert, ontstaat er meer instabiliteit. Dit komt onder andere omdat er meer chromosomen aanwezig zijn die eveneens genen van ander soort bevatten.

Bepaalde kenmerken zul je zien dat bij hybride dwerghamsters generaties lang niet goed kunnen zijn. Een bontfactor is genetisch gezien slechts een wijziging van één gen. Dit kan ervoor zorgen dat een dwerghamster slechts één witte haar heeft. Maar het kan ook ervoor zorgen dat de dwerghamster bijna spierwit is. Bij het fokken zul je zien dat naarmate je selecteert naar een bepaald uiterlijk, je dit vast legt (hoe witter je selecteert, hoe witter het nageslacht wordt). Dit is in de natuur niet anders. Zo zijn er kenmerken bij de Campbelli en Russische dwerghamster anders terwijl genetisch gezien waarschijnlijk hetzelfde is. Een voorbeeld hiervan is de aalstreep. De aalstreep van de Campbelli dwerhgamster is heel dun en wordt op de kop nauwelijks breder en in de nek eveneens dun. Bij de Russische dwerghamster is de aalstreep dikker, op de kop wordt die breder en ook in de nek is er een verbreding te zien. Wanneer de twee soorten met elkaar gekruist worden, zie je dat de aalstreep dik blijft. Ook al zou je het tien generaties terug kruisen richting de Campbelli dwerghamster, het blijft te dik. Dit geldt niet alleen om uiterlijke kenmerken. Sta stil dat dit eveneens voor organen en andere elementen zoals de wervelkolom geldt. Bij de Geel-wildkleur roodoog hebben wij generaties lang een boggel in de ruggenwerven gezien. Dit is later bij het fokken en doelgericht selecteren eruit gefokt. Toch zie je soms dat dit probleem terug komt.

Een veel voorkomend situatie is dat hybride kleurslagen onderling gefokt worden en niet terug gefokt wordt op een zuiver soort. De Wildkleur is zodanig uit de mode dat kleine fokkers die niet in huis hebben. Wanneer je hybride dwerghamsters onderling blijft fokken, verbeter je niet het erfelijk opbouw. Of wel wanneer je jarenlang Viesbruin onderling blijft fokken, blijven de chromosomen waarop dit gen ligt, bijna identiek inclusief het erfelijk materiaal van de Campbelli dwerghamster. Door recombinatie kunnen stukken chromosomen verwisseld worden. Maar dan moet het chromosoom die daartegen over staat, van zuiver soort zijn. Op het erfelijk materiaal ligt ook reparatie DNA. Dit kan ervoor zorgen dat fouten gerepareerd worden. Maar de vraag is hoe dit bij een chromosoom werkt wanneer dit deels uit een Campbelli afkomstig is en deels van de Russische dwerghamster. Het is ingeval een heel complex geheel. In het praktijk zien we vaak een verslechtering wanneer generaties lang onderling gefokt wordt. Daarom is het te adviseren om geregeld terug te kruisen naar een zuiver soort of met dwerghamsters waarvan de afkomst bekend zijn en in eerste paar generaties geen hybride kleur zit.

Eenmaal onzuiver, dus hybride, blijft altijd hybride. Vooral als je op een hybride kleur selecteert. Je selecteert namelijk niet alleen op de kleur, maar op het chromosoom waarop de kleurmutatie ligt. En op deze chromosoom ligt veel ander erfelijk materiaal van de ander soort. Wanneer je met een zuiver soort kruist zal dit minder zijn. Je moet dit vergelijken met een glas water waar je ranja in doet. Wanneer je nog geen water aan toegevoegd hebt, is het nog pure ranja. Doe je water erin, dan wordt het iets anders van kleur. Op dat moment is het een mix tussen water en ranja. Wanneer je het glas elke keer half leeg maakt en daarna weer zuiver water erbij doet, dan wordt het langzamerhand meer water dan ranja. Maar het blijft water met ranja. Ook al lijkt de inhoud van het glas op water, toch blijft er altijd wel iets ranja achter. En voeg je er weer ranja erbij, dan wordt het weer meer ranja.

Eerste glas zuiver ranja, tweede glas water en ranja, steeds meer water, maar er blijft altijd wat ranja achter en als je ranja weer toevoegt, dan wordt het weer meer ranja

Dat is de reden dat het beste is om de zuiver kleurslagen zuiver te houden. Want door het kruisen van onzuivere exemplaren met zuivere exemplaren fok je onzuivere exemplaren. Wildkleur moet je niet uit een hybride lijn selecteren. Want dan gaat het om een hybride dwerghamster en al het nageslacht zal ook hybride zijn. En dat is de reden dat je fokdieren bij goede bekende fokkers moet halen, want dieren waar je geen achtergrond van kent, zijn in principe altijd hybriden. De kans is namelijk best groot dat één van de voorouders geen zelfde soort is geweest. Ingeval je kunt het nooit aantonen.

Welke dwerghamster is nog zuiver?

Dat is niet eenvoudig te zeggen. We kunnen namelijk alleen via DNA aantonen of iets zuiver is. Zo rond 1985 zijn er fokkers geweest die doelbewust de Campbelli dwerghamster met de Russische dwerghamster gekruist hebben om een groter type Russische dwerghamster te fokken. Deze exemplaren waren in de ogen van de keurmeester mooier en daarnaast waren ze veel sterker qua bouw en type. Ze gingen niet in wintervacht en werden niet mager wanneer ze jongen hadden. Ook door onwetendheid worden de twee soorten gekruist. Gelukkig zijn er enkele fokkers op deze wereld die de soort zuiver gehouden hebben en een stamboom bijgehouden hebben. In Duitsland worden door bepaalde fokkers met nieuwe exemplaren van het laboratorium gefokt die in 2006 opnieuw gevangen zijn of afstammen van de oude originele gevangen lijn. En ook in Nederland zijn er kleine hobbyfokkers die alleen met zuiver exemplaren fokken.

Toch is er een attentiepunt. Diverse kleurslagen worden door elkaar gefokt, zonder maar te weten waar de mutatie is ontstaan en of de dwerghamster mogelijk onzuiver is. Voorbeelden bij de Campbelli dwerghamsters zijn de Platinum, Umbrous, Moscow, Black-eyed Argente en de Zwarte Campbelli. Van deze mutatie is heel weinig bekend waar ze ontstaan zijn en of het om zuivere exemplaren gaan. Van de Zwarte Campbelli weten we dat deze geboren zijn uit Wildkleur exemplaren die afkomstig zijn van een handelaar die op de Belgische dierenmarkt stond. Ook is er twijfel of alle Opal Campbelli's wel zuiver zijn. Dit omdat het mogelijk is dat een fokker de Blauw-wildkleur mutatie die van oorsprong bij de Russische dwerghamster ontstaan is, gebruikt heeft om de Opal kleur te fokken. De mutatie Opal is in het laboratorium in USA ontstaan, maar dit zegt niet dat alle Opal Campbelli's hiervan afstammen.

Het Moscow gen die bij de Campbelli dwerghamster ontdekt is, is van de bovengenoemde mutaties nog de meest goede beschreven mutatie. Linda Price was in Rusland en zag op een dierenmarkt lichte wildkleuren en donkere wildkleuren. Ze heeft een paar lichte gekleurde Campbelli's over laten vliegen naar Amerika. Daar heeft ze het met haar eigen lijn gekruist. Zij kwam tot de conclusie dat hier om een verdunningsfactor betrof welke recessief vererft. Naarmate ze bezig was heeft zij deze Campbelli's weggegeven of verkocht. Zo hebben andere fokkers het Moscow gen bij hun lijn Campbelli's geïntroduceerd en zelfs zijn er exemplaren naar Zweden en naar Nederland gekomen. Deze fokkers hebben het Moscow gen ook in hun lijn geïntroduceerd. De eerste exemplaren komen van een dierenmarkt af. Wie zegt nu dat dit zuivere exemplaren waren? Stel nu voor dat dit een hybride dwerghamster zou zijn... Dan betekent dit dat alle lijnen waar het Moscow gen geïntroduceerd is, onzuiver zijn. Wat is de kans dat het om onzuivere exemplaren ging? Mijn mening groot want het ging om markthandelaren of wel broodfokkers.

Bij de Russische dwerghamster zijn de kleuren Viesbruin, Beige, Geel-roodoog en de gevlekte Rus hybride kleuren. Deze mutaties zijn bij de Campbelli dwerghamster ontstaan en naar de Russische dwerghamster overgebracht. Bij de Campbelli dwerghamster is de kleur Mandarijn hybride. Van oorsprong gaat het hier om een Russische dwerghamster mutatie. De kleur Zwart bij de Russische dwerghamster is waarschijnlijk een ander mutatie dan de zwarte kleurmutatie dat bij de Campbelli dwerghamster voorkomt. De kleurmutatie gedraagd zich anders en ziet er op details anders uit. Wel weten wij dat in dezelfde lijn hybride kleuren zaten. En daarom zijn alle zwarte Russische dwerghamster hybriden.

Met andere woorden: de kans is groot dat een Russische dwerghamster of een Campbelli dwerghamster waarvan geen stamboom bijgehouden is en/of verschillende kleurmutaties gebruikt zijn van onbekende afkomst, een hybride is. Ga als fokker daarom niet alles door elkaar mengen, maar houdt dieren kleurzuiver.

Is het eenvoudig en niet gevaarlijk om een Campbelli dwerghamster met een Russische dwerghamster te kruisen?

Nee! Wanneer een Russische dwerghamster vrouwtje door een Campbelli dwerghamster gedekt wordt, is de kans zeer groot dat zij haar jongen niet kan baren. Dit leidt bijna altijd tot de dood. Dit komt omdat de net geboren baby's bij de Campbelli dwerghamster groter zijn en een wat dikker kop hebben.

Wanneer je een Campbelli dwerghamster vrouwtje door een Russische dwerghamster wilt laten dekken, dan zul je zien dat er nauwelijks nageslacht eruit komt. Wordt er een nestje geboren, dan worden er vaak maar één tot drie jongen geboren. Maar hoe onzuiver beide exemplaren zijn, hoe sneller ze jongen krijgen en hoe groter het nest kan zijn.

De eerste vijf generaties hybriden zijn erg onvruchtbaar en kunnen complicaties hebben. Na vijf generaties worden ze meer "normaler". Maar ga je deze exemplaren onderling kruisen, dan kunnen er ongezonde exemplaren eruit rollen zoals dwerghamsters die bijna haarloos zijn of heel rood huid hebben.

Foto's van hybride "Russische dwerghamsters"

Hieronder staan een paar foto's van echte hybride "Russische" dwerghamsters (F3-F4). De eerste twee foto's zijn van een dwerghamster die een staart heeft zoals je die bij de Campbelli dwerghamster ziet. De buikkleur is geheel eenkleurig wat je ook bij Campbelli's vaak ziet. De kleur zelf is bruinig en bevat wat gele tinten. Ook zie je bij deze hybriden dat de oren te groot zijn en geheel open zijn.

Op de laatste (vierde) foto staat een dwerghamster die in een verkoopbak van een grootfokker zat. Je ziet dat de staart heel lang is, het vacht open staat, maar dat het wel een bouw heeft als een Russische dwerghamster. De aalstreep is heel dik.

Attentie

Door het kruisen van onzuivere exemplaren met zuiver exemplaren, fok je onzuivere exemplaren. Eenmaal hybride is altijd hybride.

Behoud je lijn dwerghamster kleurzuiver en gebruik daarbij alleen dwerghamsters waarvan je de herkomst weet en betrouwbaar zijn.

Het is van zeer groot belang dat wij de soorten zuiver houden zodat wij in de toekomst zowel Campbelli als de Russische dwerghamsters hebben!

Vergelijk de onderstaande dwerghamsters maar eens met elkaar