Uitleg kleurmutaties

Bij de Campbelli dwerghamsters zijn in de afgelopen tiental jaren veel kleurmutaties opgetreden en het combineren van al deze kleurmutaties leidt tot heel veel leuke kleuren en variaties. Ook zijn er andere mutaties opgetreden die invloed hebben op de vacht en de kleur. Denk bijvoorbeeld aan Satijn. En aan bijvoorbeeld de bontfactor, een mutatie dat zorgt voor witte vlekken.

Kleurtjes fokken is leuk. Maar het heeft in deze wereld wel geleid dat alle kleurmutaties met elkaar gekruist zijn en dat veel Campbelli dwerghamsters voor verschillende mutaties dragen. Bij het kruisen zie je dat terug. Er worden bij het kruisen van Campbelli's veel kleuren geboren. En het is soms gokken om welke kleur het gaat. Toch kan je met kennis van de kleurmutaties goed inschatten welke mutaties invloed hebben en voor een bepaalde kleur zorgt.

Ik neem je mee hoe ik naar de Campbelli dwerghamster kijk en bepaal wat voor kleur het gaat en welke mutaties hiervoor zorgen. Laten we eens eerst de basis mutaties doornemen en daarna bekijken wat ze precies doen.

Dit zijn de basis mutaties die bij de Campbelli dwerghamster voorkomen en invloed op de kleur hebben:

Als je deze lijst van mutaties bekijkt, dan kan je de mutaties indelen in mutaties die zorgen voor een éénkleur, mutaties die de kleur verdunnen (= lichter maken), mutaties die de kleur donkerder maken, mutaties die ervoor zorgen dat er vlekken en/of witte haren ontstaan, één mutatie dat voor holle haren zorgt waardoor meer glans ontstaat, maar ook de kleur warmer maakt.

Als ik een kleur moet bepalen dan kijk ik eerst of het om een witte Campbelli dwerghamster gaat. Want van wit is heel goed in te schatten om welke mutatie het gaat. Als het niet om wit gaat, dan kijk ik of het om een agouti variant gaat of om een éénkleurig. En natuurlijk kijk ik naar de kleur ogen. Want die verraden ook om welke mutatie het gaat. Bij éénkleurigen denk ik ook vaak vanuit de aalstreep. Daarmee bedoel ik dat ik de agouti kleuren doorneem en naar de kleur van de aalstreep kijk. Want de aalstreep is bij een wildkleur zwart van kleur. En de kleurmutaties doen precies hetzelfde met de aalstreep kleur ten opzichte van als het een éénkleurige is op basis van Zwart. Bijvoorbeeld bij Opal is de aalstreep donkerblauw van kleur en dit is precies de kleur als je Opal met Zwart combineert.

Biologisch verhaal: melanine, eumelanine, phaeomelanine en hoe dit werkt

Haren bestaan uit drie delen: buitenste laag bestaat uit haarschubben, daaronder bevindt zich de schors en centraal binnen het haar het merg. De buitenste laag van het haar, de schors, bevat het pigment. Dit wordt melanine genoemd. Elk haar heeft een eigen haarzakje, ook wel haarfollikel genoemd. De vorming en de groei vindt plaats in het haarzakje. Onder in het haarzakje zit keratinocyten. Keratinocyten zijn cellen die uiteindelijk keratine wordt. Dit is het levenloos materiaal waaruit het haar bestaat. In het haarzakje zit ook melanocyten. Melanocyten cellen maken melanine aan. Melanine is pigment en zorgt voor de kleur. Melanine wordt toegevoegd aan keratine. En dit bepaald de kleur van het haar.

Melanocyt maakt melanine aan. Dit gebeurt in speciale blaasjes in de cel, melanosomen genoemd. De aanmaak van celeiwitten en het transport hiervan vindt plaats in allerlei typen blaasjes. Een goede vorming van al deze blaasjes is dan ook zeer belangrijk voor het goed functioneren van de cellen in de verschillende organen. Verschillende eiwitten zijn verantwoordelijk voor de goede vorming en transport van deze blaasjes.

Melanine dat zich in de melanosomen bevindt, kent twee soorten pigmenten. Het ene soort is eumelanine (bruin-zwart) en bevat donker pigment. Ander soort is phaeomelanine (rood-geel) en zorgt voor de variatie tussen geel en rood. De combinatie van eumelanine en phaeomelanine bepaalt de haarkleur.

Wanneer je naar de dekhaar van een wildkleur Campbelli dwerghamster kijkt, dan zien we dat het uiteinde van het haar donkerbruin is, dan een deel geelbruin is en aan de basis eveneens donkerbruin tot aan zwart. Deze wildkleur patroon ontstaat omdat tijdens de groei van het haar er achtereenvolgens meer eumelanine, dan pheomelanine en dan weer eumelanine wordt gemaakt.

Wanneer het pigment aangemaakt is, bevindt het zich nog midden in de cel. Het pigment moet het nog naar de haarcel getransporteerd worden. Dit gaat via een meganisme dat je kunt vergelijken met transportbanden. Wanneer het aan de rand van de cel aangekomen is, wordt het melanosoom overgedragen op de keratinocyt, en dat wordt uiteindelijk keratine, het levenloos materiaal waar haren uit bestaan.

Bij de ontwikkeling van het melanosomen en het transport hiervan zijn verschillende genen betrokken. Wanneer door een mutatie één van deze genen beïnvloed of gewijzigd wordt, wordt het proces van pigmentvorming, transport van pigment, de overdracht aan het materiaal dat uiteindelijk haren wordt of de samenstelling van de twee soorten pigmenten verstoort. Kleurmutaties beïnvloeden dit proces.

Kort samengevat en simpel vertelt

Het biologisch verhaal hierboven is erg complex. In simpele woorden uitgelegd: haren krijgen kleur doordat twee soorten pigmenten eumelanine en phaeomelanine samengevoegd wordt. Het is net verf: doe je gele verf in een beker en je doet een beetje bruine verf erbij, dan verandert de kleur. Als beide pigmenten niet toegevoegd worden, dan zijn de haren wit. De hoeveelheid van beide pigmentsoorten bepaald de kleur en worden beïnvloed door transport van deze pigmenten. Wordt beide pigmenten heel veel van aangemaakt, dan is de kleur zwart.

Zoals boven beschreven zijn er mutaties die verdunnen of verdonkeren. Dit zijn mutaties die invloed hebben op het aanmaken van eumelanine en/of phaeomelanine. Of ervoor zorgen dat het pigment minder goed getransporteerd worden waardoor er niet zoveel pigment aankomt.

Van Zwart is het duidelijk. Deze mutatie maakt zoveel pigment van beide aan dat alle haren zwart zijn. En ongeacht waarmee je combineert, de haren behouden de éénkleur. Van een Umbrous exemplaar zien we ook bruine haren en in het middenstuk ook bruin. Waarschijnlijk gaat het hier om een mutatie die alleen meer eumelanine aanmaakt en niet beide pigmenten. Dat zie je terug als je het combineert met Black-Eyed Argente. Dan zie je ineens dat de haren weer een agouti opbouw heeft. Maar combineer je Black-Eyed Argente met Zwart, dan zie je dat niet.


Black-Eyed Argente (BEA), ook wel Geel-donkeroog genoemd, Argente, ook wel Geel-roodoog genoemd, en Mowscow, zijn alle drie mutaties die ongeveer hetzelfde doen. Zij beïnvloeden de aanmaak van het pigment eumelanine en daardoor wordt er minder bruin-zwart toegevoegd. Daardoor verandert de kleur richting de gele tinten (minder eumelanine (bruin-zwart), in verhouding meer phaeomelanine (rood-geel)).

De mutatie Grijs is het omgekeerde van Black-Eyed Argente en Argente. Deze mutatie beïnvloed phaeomelanine, waardoor juist de gele tinten ontbreekt.

De mutatie Opal, daar gaat het om de d-factor dat vergelijkbaar is bij kleurmuizen en tamme ratten. Deze mutatie beïnvloed de transport van pigment. Daardoor verandert zwarte kleuren in blauwgrijze kleuren.

Bij wit is het simpel: om een bepaald reden worden beide pigmentsoorten niet meer aangemaakt. Dat zie je bij Albino, dubbel Platinum, maar ook bij de bontfactor.

Hieronder een verdieping per soort mutatie, welke mutaties hierbij horen, wat de eigenschappen zijn en wat ze precies doen.

Witte Campbelli dwerghamsters: Albino en dubbel Platinum

Albino is eigenlijk geen kleurmutatie. Het gaat om albinisme en is een mutatie dat ervoor zorgt dat pigment melanine ontbreekt. Daardoor is de Campbelli dwerghamster geheel wit en is er nergens pigment te zien. Ook niet in de oorschelp. De oogkleur is helder rood van kleur.

Er is één ander mutatie dat voor een witte Campbelli dwerghamster kan zorgen en dat is Platinum. Als deze dominante mutatie dubbel geërfd wordt, dan is de Campbelli dwerghamster wit van kleur. Het verschil tussen Albino en dubbel Platinum is dat wit veroorzaakt door Platinum wel pigment kent. Dat is aan de oogkleur te zien. Die is namelijk donker van kleur. En je kunt aan de oorschelp zien dat er wat pigment aanwezig is. Platinum is te combineren met andere verdunningsfactoren zoals Argente (Geel-widlkeur roodoog) waardoor het lijkt op Albino. En soms is het onderscheid niet of nauwelijks te zien, maar beste is om naar de oorschep te kijken of je nog iets van pigment te zien is. Dat verraadt namelijk of het om een echte Albino gaat of onder, zoals het ook wel genoemd wordt, een nep albino.

De reden om deze twee variaties als eerst te benoemen, is omdat als er een witte Campbelli dwerghamster geboren wordt (of je hebt er eentje en je vraagt je af wat het is), niet heel lang na hoeft te denken wat het is.

Eénkleurig door Zwart of Umbrous

Het tegenovergestelde van albinisme is melanisme: een teveel aan donkere pigmenten (vooral eumelanine). Zoals je boven al kunt lezen zijn bij de Campbelli dwerghamster twee mutaties die voor teveel pigment zorgen. Dat zijn Zwart en Umbrous. Het is soms lastig om bij de Campbelli dwerghamster deze twee variaties te onderscheiden. Hoofdregel is dat Zwart zoveel pigment heeft, dat het egaal zwart is. Het kent rondom de ogen wat haren wat bruin van kleur zijn. De haren kennen allemaal van haarbasis tot haartop éénkleur qua opbouw. Wel zie je op ouder leeftijd dat er meer bruine haren ontstaan en dat noemen wij verroesten of roest.

Umbrous kent niet zoveel pigment aanvoer als Zwart. Bij vooral jonge Campbelli dwerghamsters is dat goed te zien aan de haaropbouw. Veel haren kennen dan nog een agouti opbouw en dat betekent dat de kleur aan de haarwortel heel donker is evenals de haartop. Maar dat het middelstuk nog een lichter kleur heeft. De Umbrous Campbelli's zijn op jonge leeftijd dus niet egaal zwart. Later, als ze de volwassen vacht krijgen, dan kunnen ze erg zwart van kleur zijn. Waardoor onderscheid niet of nauwelijks te zien is.

Wanneer Umbrous met andere kleurmutaties gecombineerd wordt, kan je vaak een soort van drieboog zien. Dat komt omdat de dekkleur en buikkleur net iets anders van kleur zijn. Dat is niet het geval bij de mutatie Zwart.

Bij Zwart is ook iets bijzonders aanwezig. Toen de mutatie Zwart ontstond, toen bleven de Campbelli dwerghamsters niet geheel zwart. Ze werden naarmate ze ouder wit van boven en rondom hun ogen. Ze verzilverden qua kleur en werden net panda beertjes. Pas na aantal generaties ontstonden zwarte exemplaren die zwart bleven. Daarop is heel veel geselecteerd en op een gegeven moment hadden we deze 'pandabeertjes' niet meer. Tegenwoordig zie je deze verschimmeling weer. Naar mijn mening gaat het hier niet om een separaat mutatie, maar is het gekoppeld aan het gen dat voor Zwart zorgt. En dit ervoor zorgt dat bij oudere dieren pigment opraakt. Ze worden, net als bij mensen, grijs. Alleen niet alle haren worden grijs, maar net als bij mensen die kaal worden, op bepaalde plek grijs. En grijs moet je hier zien als witgrijs.

Black-eyed Argente, Argente (Geel-wildkleur roodoog) en Moscow

Zoals je hierboven kunt lezen bestaat melanine uit twee soorten pigmenten. Het ene soort is eumelanine (bruin-zwart) en bevat donker pigment. En de ander soort is phaeomelanine (rood-geel) en zorgt voor de variatie tussen geel en rood. De combinatie van deze twee soorten pigmenten bepaalt de haarkleur. Zowel Black-eyed Argente, Argente en Moscow zorgen voor minder pigment eumelanine (bruin-zwart). En daardoor verandert de kleur van de haren naar geel en geelachtig.

Argente, wat in Nederland ook wel vaak Geel-wildkleur roodoog genoemd wordt, is direct aan de oogkleur te herkennen. Door het ontbreken van pigment in de ogen, zijn de ogen geheel doorzichtig en zie je de bloedvaten. Dat is waarom de oogkleur, net als bij een Albino, fel rood van kleur zijn. De haartoppen kennen nog wel donker pigment waardoor je een donker ticking ziet. Dat geldt ook voor de basis van de haarwortel. En als je in de vacht blaast zie je een donkerder ondervacht dan het middenstuk van de haren die geel van kleur zijn. Argente kan je met andere kleurmutaties combineren, maar het zal nooit leiden tot donkere ogen. De oogkleur zal dus altijd fel rood van kleur blijven.

Black-eyed Argente en Moscow zijn beide mutaties die ook het donkere pigment beperken. Beide mutaties lijken heel erg op elkaar, maar zijn net iets anders qua uitwerking. Bij Black-eyed Argente zijn de oogkleur bruin van kleur. En bij Moscow zijn de oogkleur heel donker robijnrood van kleur. Het veschil is het beste nog te zien bij baby Campbelli dwerghamsters van 1-3 dagen oud. Bij Black-eyed Argente zijn de oogpunten zwart. Maar bij Moscow zijn ze rood van kleur. Het verschil kan je soms ook zien als je de Campbelli dwerghamster op foto zet en gebruik maakt van de flits. Dan kunnen de donker robijnrode ogen rood oplichten. Terwijl bij bruinkleurige ogen, dit niet het geval is. De kleurnuance tussen Black-eyed Argente en Moscow is ook anders. De Black-eyed Argente gaat meer naar de gele pigment heen en Moscow naar de bruingeel pigment.

Genetisch gezien gaat het bij Black-eyed Argente om de b-factor. En bij Argente om de p-factor. Deze mutaties zijn vergelijkbaar met de mutaties die bij de kleurmuizen voorkomen. Van Moscow is het onbekend om welke mutatie het gaat en is niet met een mutatie vergelijken wat bij muizen voorkomt. Bij de tamme rat is het enegzins vergelijkbaar met Mock Cinnamon, een mutatie die heel erg op de b-factor lijkt, maar waarvan de oogkleur eveneens roodachtig is in plaats van donkerbruin.

Opal, ook wel Blauw-wildkleur genoemd

Genetisch gezien gaat het om de d-factor. Deze mutatie zorgt voor een vertraging van transport van pigment. En daardoor blijven teveel melanosomen in het midden liggen en het gevolg hiervan is dat de kleur zwart grijsblauw wordt. Ook de oogkleur zijn door deze kleurmutatie donkerblauw.

Grijs, ook wel Donkergrijs genoemd

Grijs is eigenlijk het omgekeerde van Argente. Waar bij Argente eumelanine minder aanwezig is, is bij Grijs het pigment soort phaeomelanine minder. Daardoor ontbreekt de kleurtint tussen geel en rood. De eerste dagen zien grijze Campbelli dwerghamsters hetzelfde uit als een wildkleur en net voor dat de ogen open gaan, zuie je dat de kleur niet wildkleur is, maar grijs. Dat komt omdat de basis van de haren evenals de haartoppen dezelfde kleur blijven. De agouti haar van een grijze Campbelli is qua middenstuk grijs door het ontbreken van de gele pigment. De aalstreep evenals de oogkleur zijn precies hetzelfde als bij een wildkleur namelijk zwart van kleur.

Wat je ook met Grijs combineert, het zorgt niet voor meer gele pigment. En het zijn variaties op de grijze kleur. Zo is de kleur gecobmineerd met Opal een blauwgrijze kleur. Dat komt omdat Opal alle zwartpigmenten nog verdund en dat dit blauwgrijs wordt. De aalstreep is daardoor anders van kleur evenals de ticking. Maar ook de donker pigment wordt langzamer getransporteerd waardoor de middenstuk iets lichter van kleur is.

Omdat deze kleurvariaties allemaal variaties zijn op Grijs, worden deze kleuren allemaal Grijs + de verdunningsfactor genoemd. Bijvoorbeeld Grijs Opal.

Als Grijs met Zwart of Umbrous gecombineerd wordt, dan zie je niet of nauwelijks dat Grijs van invloed is. Het zorgt voor een wat slechtere zwarte kleur. Het is vergelijkbaar met de kleur van kool, wat net niet zwart is. Maar het is te klein van nuance om daarvoor een ander kleurbenaming te geven.

Genetisch gezien geven we deze mutatie de code dgdg. Bij de kleurmuizen is een soort gelijk grijze kleur aanwezig en ligt genetisch gezien op de c-locus. Bij de Campbelli dwerghamsters is Grijs een recessieve mutatie en fokkers hebben uit Grijs ook Albino gefokt. Er werd wel eens gedacht dat deze Grijs ook op de c-locus zou liggen, maar dat is bij de Campbelli dwerghamster niet het geval.

Platinum

Dubbel Platinum is hierboven al besproken. Platinum is een dominante mutatie, maar wanneer dubbel geërfd, dan krijg je een wit exemplaar met wat lichte pigment in de oorschelp. En met donkere ogen. Maar een enkel gen zorgt voor een sausje over de kleur en zorgt er voor dat diverse witte haren aanwezig zijn. En dit vaak met een witte kraag. Dat is rondom de nek veelal witte haren zitten. Er zijn exemplaren die slechts alleen een witte kraag hebben en wat witte haren. Maar ook exemplaren die meer op schimmel lijken. Schimmel is dat over hele dek witte en gekleurde haren aanwezig zijn. Tevens zijn er exemplaren die vrij normaal worden gebeuren en naarmate ze ouder worden witter en witter worden. En exemplaren die vanaf begin een Platinum patroon hebben dat naar mate ze ouder worden niet meer veranderen. Onbekend is of in onze wereld twee verschillende mutaties zijn of dat het gen in de jaren iets gewijzigd is.

Een verschil met een bontfactor is dat bij bontfactor her en der witte vlekken zijn en niet zozeer een groot gebied waar zowel gekleurde als witte haren aanwezig zijn. En dat zie je bij veel Platinums wel het geval zijn.

Wit is hier geen kleur in de zin dat het verdund. De mutatie heeft invloed op de eiwitten die betrokken zijn bij het metabolisme van koper in het lichaam. Koper maakt deel uit van het enzym tyrosinase. Dit enzym zet animozuur om in pigment. Zonder koper kan er geen melanine gemaakt worden.

Bontfactor

Bontfactoren zijn ook mutaties die invloed hebben op de aanmaak en aansturing van de eiwitten die betrokken zijn bij het metabolisme van koper. Geen koper is geen pigment. De bontfactoren werken op een bepaald gebied. En niet op individuele haren. Waardoor er vlekken ontstaan en veelal niet her en der witte haren. Daaraan kan je bontfactor herkennen.

Bij de Campbelli dwerghamster ken je de lethale bontfactor en de niet lethale bontfactor. Dubbel Mi-factor, de lethale bontfactor, zorgt voor spierwitte Campbelli dwerghamsters die geen oogbollen hebben. Daardoor ontstaat veelal inflectie en gaan ze op zeer jonge leeftijd dood. De vlekpatroon lijken op elkaar. Verschil is dat de lethale factor veelal vanuit de buik qua vlek komt en een vaak een nekvlek heeft. Terwijl de niet lethale bontfactor veel meer her en der kleine vlekken kent. Maar beide kunnen heel erg op elkaar lijken.

Satijn

De mutatie Satijn is geen kleurmutatie. Het gaat hier om een mutatie dat ervoor zorgt dat de haren hol zijn en daardoor aan elkaar gaan klonteren. De Campbellli dwerghamster met Satijn lijkt erg op een dwerghamster waarvan de vacht nat is. Omdat de haren hol van binnen zijn, is er meer glans aanwezig. En dat maakt het dat wij het Satijn noemen. Door deze glans wordt de kleur warmer. En komt de kleur daardoor anders over.

Hoe de kleur te herkennen

Samengevat kijk je eerst of de kleur wit is. Als die wit is, dan kijk je of de kleur van de ogen rood is. Indien rood, dan kijk je naar de oorschelpen of er pigment te zien is. Is dit niet te zien, dan gaat het om een Albino. Is dit wel te zien, dan kijk je of beide ouders Platinum zijn. Is dit het geval, dan gaat het om een dubbel Platinum. Is dat niet het geval, dan gaat het om een nep Albino, een mengeling van diverse kleuren dat ervoor zorgt het bijna op Albino lijkt.

Daarna kijk je of de kleur éénkleurig is of om een agouti variant gaat. Als het om een éénkleurig gaat, dan kijk je of tussen de haardek ook ander gekleurde haren te zien is. Is dit het geval, dan gaat het om Umbrous. Als het niet het geval is, dan gaat het om Zwart.

Dan kijk je naar de oogkleur. Is deze fel rood van kleur, dan staat de mutatie Argente (Geel-wildkleur roodooog) aan. Als de kleur donker van kleur is, dan staat Argente niet aan.

Natuurlijk kan je ook hieronder bekijken waarop de kleur het meest lijkt.