Blog over hamsters

Als een moeder tijdens haar zwangerschap honger lijdt, krijgen hierdoor niet alleen haar kinderen, maar ook haar kleinkinderen last van stofwisselingsziekten.

Het is al jaren bekend dat kinderen van moeders die honger lijden zelf last krijgen van ‘welvaartziekten’, zoals diabetes, hart- en vaatziekten en overgewicht. Het is ook al langer bekend dat dit veroorzaakt wordt door epigenetica: het proces waarbij bepaalde genen door omgevingsfactoren worden aan- of uitgezet.

DNA zelf kan niet veranderen, maar welk deel van het DNA daadwerkelijk wordt gebruikt wel. Als er een extra molecuul aan het DNA wordt gehangen, rolt dat stukje DNA als het ware op waardoor het niet meer te gebruiken is. Dit proces heet ‘methylering’.

Honger verandert sperma van zonen

Britse onderzoekers hebben ontdekt dat honger bij zwangere moeders niet alleen invloed heeft op de gezondheid van hun kinderen, maar ook op die van hun kleinkinderen. Maar opvallend genoeg werden de stofwisselingsproblemen alleen doorgegeven door zonen en niet door dochters. Dit is deze week gepubliceerd in Science.

Moedermuizen die tijdens hun zwangerschap op een sterk caloriearm dieet werden gezet, kregen zonen waarvan het DNA van hun sperma was veranderd. Regio’s van het sperma-DNA die eigenlijk uitgezet hadden moeten worden door methylering, waren nu aangebleven. Deze regio’s in het DNA hadden te maken met de regulering van de stofwisseling. Dus in andere woorden: de kinderen hadden niet alleen zelf last van stofwisselingsziekten, maar ze hadden ook nog eens sperma dat ervoor zorgde dat deze kwalen doorgegeven werden aan hun eigen kroost

Veranderingen blijven

Het idee van epigenetica is dat de veranderingen gemakkelijk omkeerbaar zijn, omdat het DNA zélf niet verandert, maar alleen informatie over het aan- en uitzetten van het DNA. De onderzoekers verwachtten dan ook dat het DNA van de spermacellen van de zonen opnieuw geprogrammeerd zou worden na de bevruchting, zodat hun eigen kinderen geen last meer zouden hebben van de kwalen. Maar dit was niet het geval.

Slechte omstandigheden tijdens een zwangerschap hebben dus gevolgen voor meer generaties dan gedacht. Maar blijven de veranderingen door een hongerlijdende moeder voor altijd aanwezig? De onderzoekers vonden geen epigenetische veranderingen in het DNA van de kleinkinderen. De kans dat ze hun gebreken weer door zullen geven aan hun kinderen is dus waarschijnlijk klein.