Overzicht filteren op:
Bloedmijt bestrijden bij hamsters en andere knaagdieren
Dit artikel gaat over wat bloedmijt (ook wel bloedluis genoemd) is en hoe je bloedmijt bij hamsters en kleine knaagdieren zoals muizen, gerbils en tamme ratten kunt behandelen. Bloedmijt is een mijtsoort dat niet op de dieren zelf blijf zitten en daarom lastig te behandelen is. De eerste versie van dit artikel was in 2007 geschreven en is in december 2021 herschreven. Daarbij wordt ook de nieuwe bestrijdingsmiddelen beschreven.Dwerghamster website en Webvitals
Dit artikel gaat over de verbetering van de website www.Dwerghamster.nl en Google Webvitals. Vanaf juni 2021 was er een drop in bezoekers en dat komt mede door een trage website. Google heeft namelijk toen de ranking aangepast en Webvitals als ranking score meegenomen. Dit in nadeel voor mijn website. Lees hier wat ik allemaal gedaan heb om dit te verbeteren.Besluit Houders van dieren
Op 1 juli 2014 is het nieuwe besluit "houders van dieren" in werking getreden. Niet iedereen begrijpt de juridische wetteksten en niet iedereen interpreteert de teksten op eenzelfde manier. Veel fokkers hebben vragen over deze wet. Ook is er nog weinig jurisprudentie met betrekking tot kleine knaagdieren. Met dit artikel wil ik proberen om in Jip-en-Janneketaal te vertellen wat in deze wet staat m.b.t. het houden en fokken van kleine knaagdieren. Wetsartikelen en onderdelen die alleen over honden, katten en andere (grotere) gezelschapsdieren gaat, wordt niet behandeld. Tenzij van belang is of ten behoeve van verduidelijking.Invloed van externe factoren
Bij het fokken leren we hoe e.e.a. zit met de erfelijkheid. Toch is niet alles één op één genetisch. Er zijn ook invloeden van buitenaf die de werking van genen bepalen. Dit wordt ook wel epigenetica genoemd. Dit artikel gaat hierover. Het artikel was geschreven voor de website van de Nederlandse Knaagdierenfokkers Vereniging (NKV).Roborovski dwerghamster, mijn verhaal
Roborovski dwerghamsters zijn kleine schattige hamsters. Ze zien er heel schattig uit! Ze hebben witte wenkbrauwtjes boven hun ogen en hebben prachtige ronde kraal oogjes. En wat ook schattig maakt, is de manier waarop de Roborovski jou volgt. De Syrische hamster en de Russische dwerghamster zien niet goed. Maar de Roborovski dwerghamster volgt wat hij in zijn omgeving ziet. Hij kijkt naar wat allemaal rond hem heen gebeurd. Zij zien veel beter dan andere hamstersoorten.Mijn eerste Roborovski dwerghamster kwam uit de dierenwinkel die vlak bij het centrum van Almelo zat. Mijn broer had hem gezien en over de hamster vertelt. In de dierenwinkel vroeg ik wat het was.
Is het wenselijk om de Campbelli dwerghamster te hybriseren?
Dit artikel is geschreven aan de hand van een discussie op Facebook met betrekking tot de Mandarijn mutatie die bij de Russische dwerghamster voorkomt. In deze discussie werd aangegeven dat door hybrisering ook een Campbelli dwerghamster variant van de Mandarijn gefokt is die rijp is voor erkenning.De magische mutaties bij de Syrische hamster
Het is alweer 85 jaar geleden dat een nestje Syrische hamsters werd uitgegraven en daarvan vier het overleefd hebben. Drie vrouwtjes en een mannetje. Alle Syrische hamsters die wij als huisdier houden stammen waarschijnlijk van deze vier af. In de loop van de tijd zijn er kleurmutaties opgetreden zoals zwart, blauw, oranje, wit, gevlekt, crème, umbrous. Niet alleen kleuren, ook zijn er mutaties opgetreden die hun vachtstructuur aanpassen. Zo hebben wij langhaar, rex en satijn. Een zeer bijzondere mutatie betreft de schildpad mutatie. Dit betreft één van de magische mutaties die bij de Syrische hamster voorkomt.
Tepelinfecties
Een minder leuke kant bij het fokken van Russische dwerghamster zijn tepelinfecties, ook wel mastitis genoemd. Tepelinfecties komen zo nu en dan voor, je kunt het bij het fokken nooit helemaal voorkomen. Het wordt echter een serieus probleem als het van generatie op generatie gaat. Bij de Russische dwerghamster komt een erfelijk variant van de tepelinfectie voor. En bij bijvoorbeeld koeiën is een erfelijk variant waardoor de uien sneller ontstoken kunnen raken. Bij varkens zijn er ook bacteriële soorten die van moeder op de biggetjes overgedragen worden en daardoor infecties generatie op generatie terug komen. Een tepelinfectie is altijd iets waar je bij stil moet staan.Hobby 'dwerghamsters' en de raakvlakken
Mijn naam is Martin Braak en mijn hobby is het fokken van dwerghamsters. Als ik dit tegen vreemden zeg, dan kijken ze me eerst vreemd aan. Als ik eenmaal over mijn hobby begin te praten, dan realiseren zij al snel mijn passie. En dat begint bij het houden en fokken van dwerghamsters, maar het einde is oneindig. Verschillende aspecten van de wereld hebben raakvlakken met mijn hobby: voeding, ziektes, opgroeien, leefomgeving, genetica, epigenetica, wetenschap, etc. Laat ik gewoon eens wat vertellen over het afgelopen jaar 2014.Dierenwet - het besluit houden van dieren
Op 1 juli 2014 is het nieuwe besluit "houden van dieren" in werking gegaan en dit geldt voor alle soorten dieren waaronder de knaagdieren, vogels en reptielen. Dit besluit valt onder de Wet dieren en vervangt onder andere het Honden- en kattenbesluit dat alleen over honden en katten ging. In dit besluit staan regels waar houders van dieren zich aan moeten houden en staan regels met betrekking tot bedrijfsmatig opvang, fokken, afleveren en verhandelen van huisdieren. In het besluit staat dat hobbyfokkers die niet bedrijfsmatig bezig zijn, eveneens aan de regels voor het fokken moeten houden.Tandproblemen
Eind 2013 werd een onderzoek gestart naar diabetes achtige problemen geconstateerd bij een aantal Russische dwerghamsters. Maar het bleek al snel dat in de lijn waar deze problemen geconstateerd werden, een ander probleem veel vaker voorkomt, namelijk tandproblemen.Bij tandproblemen denk je niet meteen aan een ernstig probleem. Maar eerder aan een val, te weinig knaagmateriaal en dat niet voldaan wordt aan de knaagbehoefte van de hamster. Dit komt omdat bij dwerghamsters tot op heden geen erfelijk tandprobleem bekend was.
Vaak worden te lange snijtanden olifanttanden genoemd. Dit omdat de tanden gebogen in de kaak staan en wanneer ze te lang worden, ze gebogen doorgroeien en dan op olifanttanden beginnen te lijken. Hier ligt het grote gevaar: te lange tanden groeien veelal naar binnen met alle consequenties van dien. Zo kunnen de tanden in het gehemelte groeien. Bij hamsters met tandproblemen zie je veelal dat ze onvoldoende voedsel kunnen eten en erg afvallen. Controleer daarom ook altijd de tanden indien jij vindt dat jouw hamster erg afvalt. Nog beter: controleer elke keer dat jij het hamsterverblijf schoonmaakt, ook de tanden.
Een oude mutatie in een nieuw jasje: dalmatiër en polywhite
Een variant van de Syrische hamster, namelijk de Dalmatiër, heeft internationaal veel stof doen opwaaien. Wij, Nederlandse fokkers, kennen deze variant al meer dan 10 jaar en vinden het niet zo bijzonder. Alleen wisten wij al die jaren niet om welke mutatie het ging.Oktober 2006 kwam Jana Svobodová (Riky Hamstery) uit Tsjechië deze bijzondere patroon tegen op een klein knaagdieren evenement in Praag. De eigenaar was Líza Švejdová en zij vertelde dat zij deze hamsters op een ander beurs van een marktkoopman gekocht had. In november ontmoette Jana deze marktkoopman en hij vertelde dat hij deze hamsters uit Nederland geïmporteerd had. Tevens vertelde hij dat ze Dalmatiërs genoemd worden, in grote aantallen geleverd konden worden en dat het waarschijnlijk gaat om de combinatie van dominant spot met het semi-lethale schimmelgen 'roan'. Dit is een dominante mutatie (gencode 'Wh') die in combinatie met crème een schimmeleffect geeft. De Syrische hamsters in deze variant worden normaal van kleur geboren en naarmate ze ouder worden, worden ze witter. In combinatie met goud zorgt het voor een witte buik. Dit is de reden dat deze mutatie ook wel 'white belly' genoemd wordt. Wanneer dit gen dubbel geërfd wordt, dan zijn ze spierwit en oogloos. En daarom zijn ze niet levensvatbaar. Uit bepaalde kruisingen met Dalmatiërs kwamen volgens de marktkoopman ook goudkleurige Syrische hamsters met witte buiken. En dat moet dus wel roan zijn...
Verslag N.K.V. Bokaal 2013
Op 7 april 2013 was het zover: de terugkeer van de N.K.V. op Exoknaag. En niet zomaar een terug keer! Er waren meer dan 500 knaagdieren ingeschreven waaronder meer dan 350 tamme ratten. En dit keer waren de chinchilla’s ook vertegenwoordigd.
Afgelopen jaren werd in april op de Exoknaag het evenement de Rebas Trofee georganiseerd. Vrijwel alle vrijwilligers die aan dit evenement geholpen hebben, zijn ook lid van de vereniging N.K.V. In overleg is in januari 2013 besloten om de pluspunten te combineren: N.K.V. houdt een open groot internationaal knaagdieren evenement naar Nederlandse maatstaven.
Hybride dwerghamsters
Waar over de Russische dwerghamster gesproken wordt, wordt de term hybride vaak aangehaald. Maar wat het precies is, wat de problemen hiervan zijn, wat de consequenties zijn als je hybriden koopt of fokt, daar is veel onduidelijkheid over. En daardoor zie je op het internet heel veel onjuistheden met betrekking tot dit onderwerp geschreven is. Daarom heb ik dit stuk over hybride geschreven inclusief de consequenties hiervan.Algemene Ledenvergadering N.K.V.
Op 17 maart 2012 hield de Nederlandse Knaagdierfokkers Vereniging (NKV, voorheen NMC) haar algemene ledenvergadering. Er werd stil gestaan bij de koers van NKV, de voorzitter Peter Jansen is afgetreden en Cees de Best is door de aanwezige leden gekozen al de nieuwe voorzitter. Ook zijn de te organiseren evenementen besproken.Het White-face mysterie
Ik ken geen enkel ander mutatie dat tot zoveel discussies heeft geleid dan de White-face mutatie die bij de Roborovski dwerghamster voorkomt. Een aantal jaren geleden begon de discussie: hoe vererft het?Het was al snel duidelijk dat White-Face dominant moest zijn... Of toch niet? Want in begin kregen wij de White-face Roborovski's in de eerste generatie terug. Het was erg simpel om ze te fokken. De discussie was meer hoe Platinum genetisch gezien in elkaar stak. Platinum zijn White-face Roborovski's die op een later leeftijd witter en witter worden. Ze kunnen spierwit worden. Dat zou wel twee keer het gen White-face zijn, dacht ik. Maar toen begon de twijfels. Want er was een White-face uit twee Wildkleuren gefokt. Als het dominant is, dan kan dit niet. Toen dacht ik het zal wel een bontfactor zijn en dat sommige White-face slechts enkele witte haren kunnen hebben zodat je dit niet ziet. Ik had toen ook exemplaren White-face Roborovski's die niet een gehele witte gezicht hadden. Mijn exemplaren die ik aan een Duitse fokker had gegeven, werden met een wildvang lijn gekruist en in de eerste generatie waren ook alweer White-face geboren. Fuck!, dan kan het niet anders dan dominant zijn.
Interview Martin Braak
Wanneer bent u begonnen met hamsters kweken?Toen ik ongeveer vijf jaar was, kreeg mijn broer een hamster. Natuurlijk wilde ik ook een hamster en na veel zeuren kreeg ik die. De ene hamster was een vrouwtje en de ander een mannetje. Het duurde niet lang voordat we ons eerste nestje hadden en sinds die tijd fok ik met hamsters. Op de lagere school konden mijn broer en ik met gemak de door ons gefokte hamsters kwijt.
Toen ik ongeveer 11-12 jaar oud was, zag ik op de tv dwerghamsters. Het ging om de Russische dwerghamster en ik kreeg als tip dat ze in een dierenwinkel in Rijssen te koop waren. Samen met mijn ouders ben ik daar naar toe gegaan en zo kocht ik mijn eerste Rusje. Later heb ik een koppeltje gekocht en begon ik hiermee te fokken. Sinds die tijd fok ik merendeel met de Russische dwerghamster.
Foutje van de natuur
Wie heeft wel eens meegemaakt dat je naar je gefokte of gekweekte dieren kijkt en in het nest een hele rare variant zit. Eentje die zowel de ene kleurslag heeft als de ander, of dat eentje tussen zit met zowel een rood oog als een donker oof of dat er een pigment vlek aanwezig is. Veel hobbyfokkers zullen zeggen 'nee, nooit meegemaakt'. Het komt ook niet zo vaak voor. Zo zie je bij zowel de Russische dwerghamster als de Campbelli dwerghamsters heel af en toe brindles. Dit zijn dwerghamsters met twee kleuren door elkaar heen. Fokkers over de hele wereld hebben geprobeerd om deze brindles terug te fokken, maar zonder succes. Het lijkt niet genetisch te zijn. Maar wat is het dan wel?HaPV (Papova-virus) bij Syrische hamsters
In 2005 is onder hamstereigenaren onrust ontstaan vanwege de import van een aantal uit Zweden afkomstige hamsters op het Knagerfestijn van mei 2005 te Barneveld. Een Zweedse keurmeester/ fokker voor de Syrische hamsters heeft deze dieren op aanvraag van een aantal Nederlandse fokkers uit Zweden meegenomen. Zo’n 15 Zweedse Syrische hamsters wisselden van eigenaar. Paniek ontstond echter aan het einde van de showdag. De organisator van de show vertelde toen dat er in Zweden momenteel een zeer besmettelijk virus heerst onder de Syrische hamsters; het Hamster Polyoma Virus, HaPV tegenwoordig HaPyV genoemd, vanwege de bekendheid houden we HaPV aan. In de volksmond is het meer bekend onder de naam Papova. Helaas was dit door de fokker niet gemeld. Bij thuiskomst zijn meerdere eigenaren meteen begonnen aan een zoektocht naar informatie over dit virus. Ook moesten alle eigenaren van deze Zweedse hamsters worden achterhaald. En werd er contact opgenomen met meerdere personen uit Zweden, echter er werd zeer weinig informatie losgelaten.Bacteriën en virussen
Ik hoorde laatst weer dat bij iemand hamster één voor één overlijden. Dit zonder enig idee en zonder enig aantoonbaar reden. Ze waren niet eens ziek! Ik vind dat altijd erg eng. Stel je voor dat het besmettelijk is.Bij hamsters kan de bacterie Yersinia peudotuberculosis voorkomen. Yersinia pseudotuberculosis kan bij verschillende knaagdieren zoals cavia's, ratten, hamsters en muisachtigen ademhalingsstoornissen, vermagering, abcessen in de interne organen en spijsverteringsstoornissen leiden.
Help, mijn dwerghamster is ontsnapt!
Dwerghamsters zijn hele leuke huisdieren en je hebt verschillende soorten kooien in allerlei formaten. De ene kooi kent een hoge dichte bak en de andere juist weer niet. Ook hebben een aantal kooien een ronde opening waar je buizen aan kunt bevestigen. Zo kan je een kooi met een ander kooi uitbreiden of met een rond huisje waar hij in slaapt. Ook qua type deurtjes zitten grote verschillen en sommige deurtjes zijn niet geschikt voor een dwerghamster. En het komt wel eens voor dat iemand de kooi niet goed afsluit of de buizen weg haalt zonder de ronde opening dicht te schroeven. Fouten maken is menselijk, of niet? En ineens is je dwerghamster foetsie!Een nieuwe mutatie: golvend haar
Begin 2007 zag ik in een nestje Russische dwerghamster een Zwarte exemplaar die wat golvend haar had. Om eerlijk te zijn, was mijn reactie niet direct enthausiast. Het had te maken dat ik het druk had. Toen ik weer keek, viel mij niets meer op. Ik dacht dat ik het fout gezien had en dat het om een incident ging in plaats van iets anders. Maar een paar maand later komt mijn broer Peter binnen lopen met een Lilac die ook golvend haar had. Peter vroeg zich af of dit een langhaar kon zijn. En toen herinner ik me eens mijn eerste exemplaar. En ook bij deze exemplaar ging het weg. Niets bijzonders dus?Maar daarna kreeg ik een mail van René Bastiaans. Hij had iets bijzonders, een dwerghamster met raar haar. Na een paar emails bleek het om hetzelfde te gaan. René en ik hebben samen de Zwarte Russen gefokt en eerst alleen onderling uitgewisseld. Het gaat om dezelfde lijnen.
Langhaar Campbelli dwerghamster
Medio april kreeg ik via het Hamsterforum een pm van Anouk met vragen over Rex, Wavy-coat, Satijn en of je deze mutaties kunt combineren. Na het beantwoorden van deze vragen, vroeg ik aan haar waarom ze deze vragen stelde. Ze vertelde dat ze een opvang Campbelli dwerghamster heeft, Toki genaamd, en die heel apart uitziet. Ja ja, dacht ik, dat zal wel eens een mijt geval kunnen zijn. Maar toen ik de eerste foto's zag, was ik totaal verbaast! Dit kan wel eens een langhaar Campbelli zijn!Het regent kleuren bij de Russische dwerghamster
Afgelopen eeuw zijn er slechts enkele kleurmutaties bij de Russische dwerghamster opgetreden. Sommige kleuren zijn niet eens spontane mutaties geweest maar ontstaan door het inkruisen met de grotere broer, de Campbelli dwerghamster.Nadat de Blauw-wildkleur en de Pearl zijn ontstaan, was het jarenlang stil. Bij de introductie van de Geel-wildkleur zag je een paar nieuwe kleuren ontstaan zoals de Geel blue-fawn en de Parel geel roodoog. Eventueel gecombineerd met een bontfactor. Maar deze factor is niet heel bekend geworden. En daarna was het weer jaren stil.
Diabetes bij de Russische dwerghamster
Links en rechts hoor ik steeds vaker dat bij de Russische dwerghamster diabetes wordt geconstateerd. En ik krijg wel eens de vraag hoe dit vererft. Ook op het forum van DeHamster.nl zijn er discussies hierover geweest en er zijn forumleden die niet van simpele verervingen van diabetes geloven.Laat ik eerst duidelijk maken dat ik puur kijk naar mijn eigen ervaringen en dat ik diverse fokkers hierover gesproken heb.
De Grijze Campbelli dwerghamster
Begin 2006 zag ik bij René Bastiaans, bekend onder de naam CampbelliFarm, de eerste Grijze Campbelli's. Hij had ze gekregen van Joep Vrijhof en ging hier mee verder fokken. Een aantal jaren geleden heeft Linda Price een aantal Campbelli's van Amerika naar Zweden geëxporteerd. Hieronder zaten de kleuren Moscow, Black-Eyed Argente en ook Grijs. Helaas zijn de kleuren toendertijd gemixed en zijn de kleuren verwaarloosd. Lange tijd heeft men gedacht dat de kleur Grijs hier in Europa uitgestorven zou zijn.De mutatie Roan, een zeer gevaarlijke mutatie
Bij de Syrische hamster komt een schimmelfactor voor die dominant vererft. Deze factor wordt Roan genoemd en zorgt ervoor dat alle crème gerelateerde kleuren beïnvloed worden. De haren worden bij crème gerelateerde kleuren langzaam wit. De mutatie wordt ook wel White Bellied genoemd. Wanneer een Agouti kleur het Roan-gen draagt, heeft hij een witte buik.Mandarijn/Camel en diabetes
Een paar jaar geleden is bij de Russische dwerghamster een nieuwe mutatie ontstaan. Deze kleur noemen wij Mandarijn. Wanneer je deze kleur combineert met Blauw-wildkleur, dan krijg je de kleur Camel. Deze twee kleuren zijn erg mooi en er wordt op dit moment heel veel mee gefokt. Het vererft dominant en de fok gaat dan ook erg gemakkelijk. Maar toch is er iets wat vreemd is: er zijn steeds meer Mandarijnen/Camels die te veel drinken.Op naar de winter
Wie de Russische dwerghamster goed kent, weet dat dit bijzondere diertje een wintervacht kan krijgen. En zo vanaf oktober zie je op het forum van DeHamster.nl al topics verschijnen van mensen die deze soort dwerghamster toch nog niet zo goed kennen. Paniekerig wordt gevraagd of er iets mis is met hun knuffeldiertje, want hij wordt grijzer of krijgt witte vlekjes.De nieuwe mutatie bij de Rus: Merle
Begin dit jaar heb ik een paar Russische dwerghamsters uit Engeland gekregen met de nieuwe mutatie Merle. Op de show in Doncaster, Engeland, heb ik op 22 januari 2005 de eerste Merle gezien. Deze Merle was van Melissa Chamberlain. Ze wisten toen niet wat het was en hoe het vererfde. Het leek op een rare blauwe Rus met wat witte stipjes. De nieuwe mutatie is in 2004 bij Susan Washbrook, Engeland, ontstaan. Mijn Merles komen rechtstreeks van haar vandaan.Wildvang Russische dwerghamster
Eind 2005 heb ik uit Rusland echte wildvang Russische dwerghamsters gekregen. Ze zijn afkomstig uit Novorossijsk. Ze komen uit een instituut vandaan waar ze onderzoeken doen m.b.t. gedrag van uit wild gevangen exemplaren.Geschiedenis
De Russische dwerghamster is in 1773 voor het eerst beschreven (Pallas, 1773). In de jaren '60 kwam de wetenschapper Dr. Figala naar het Max-Planck-Instituut (West-Duitsland) met twee in het wild gevangen koppels Russische dwerghamsters. Ze waren in omgeving van Omsk te West-Siberië gevangen. Beide koppels kregen nageslacht. Het was de wetenschapper Klaus Hoffmann die bij het observeren van deze dieren ontdekte dat er seizoengebonden veranderingen in lichaamsgewicht en kleur optraden. Hij vond ze voor de wetenschap erg waardevol. Via Klaus Hoffmann zijn de Russische dwerghamsters onder andere wetenschappers verspreid.
Wildvang Campbelli dwerghamsters
Eind 2005 heb ik uit Rusland Campbelli dwerghamsters gekregen. Het betreft F1 Wildvang Campbelli dwerghamsters. Ze komen uit een instituut vandaan waar ze onderzoeken doen m.b.t. gedrag van uit wild gevangen exemplaren. De wildvang Campbelli's waren in twee gebieden gevangen, namelijk in Altai en in Mongolië.Geschiedenis
De Campbelli dwerghamster is door Thomas in 1905 voor het eerst beschreven. De soort is genoemd naar de ontdekker de heer C.W. Campbelli. Eerst dacht men dat het om een ondersoort ging van de Russische dwerghamsters. De latijnse naam van de Campbelli dwerghamster was Phodopus sungorus campbelli en die van de Russische dwerghamster Phodups sungorus sungorus. De Campbelli's leven in op de steppen van de Altai, Tuva, Noord-Mongolië, Noord-China en Mantsoerije.
Black-Eyed Argente, Moscow en Grijs
Bij de Campbelli’s kennen we sinds een aantal jaren een aantal nieuwe kleuren zoals Chocolade kleur, Lilac fawn, Beige, Lilac zwartoog en Champagne. Deze kleuren zijn mogelijk geworden door de introductie van het Black-Eyed Argente gen, afgekort BEA. Genetisch is dit waarschijnlijk het bruin gen onder de Campbelli dwerghamster en wordt dit vaak met de genetische code bb aangeduid.Russische dwerghamster Brindle
In de zomer van 2004 ging ik bij fokker Mense Bennink langs. Hij is een topfokker en heeft prachtige Russische dwerghamsters. Ik had nieuw bloed nodig en bij hem kan ik altijd aankloppen. "Martin", zei hij, "Ik heb iets aparts. Niemand gelooft me, maar ik heb blauw gele Rus met zwarte ogen".Mense begon me te vertellen dat heel af en toe een blauw geel Russische dwerghamster bij hem geboren werd. Hij heeft er vier eerder gehad, echter die waren nu allemaal al overleden. Kort geleden was nummer vijf geboren. Het betrof een vrouwtje. Alle blauw gelen waren bij hem geboren uit een roodoog x roodoog combinatie. Ze waren vrij steriel, ze kregen nauwelijks jongen. Uit de ouderdieren kwamen ook geen nieuwe blauw gelen.