Wat is bloedmijt?
Bloedmijt (Dermanyssus gallinae) is een mijtsoort dat bij vogels en kippen bloed drinkt. Dit doen ze om verder te ontwikkelen en voort te planten. Als er geen vogels en/of kippen in de buurt zijn, dan gaan ze noodgedwongen drinken bij andere dieren zoals hamsters. Ze kunnen dan zelfs mensen gaan aanvallen. Dat merk je vooral rondom de enkels en rondom de gordel. Bloedmijt heeft geen tanden en ze drinken bloed door zich rond te tollen en een wondje te maken. Bij dit proces spuiten ze iets gif in het lichaam zodat ze gemakkelijker bloed kunnen drinken. Wanneer je voor dit gif allergisch bent, dan gaat dit wondje gigantisch jeuken. Het jeukt dan meerdere dagen. Wanneer bloedmijt hamsters aanvallen, dan zie je deze hamsters ook krabben. Meestal drinken ze in de nek, de oren, achterhand en bij mannetjes op de balzakken zelf.
Bij mensen is de huid te dik en kunnen ze niet drinken. Als ze niet kunnen drinken, dan kunnen ze niet voortplanten. Maar hier schuilt het grootste gevaar, want bloedmijt kan bij afwezigheid van bloed inactief worden en kunnen tot wel zeker 9 maanden lang in rust gaan zitten. Huid van kleine knaagdieren zoals hamsters is helaas wel dun genoeg om van te drinken. Vogelbloed is ideaal en optimaal. Bloed van hamsters en andere kleine knaagdieren is minder optimaal en de voortplantingsproces gaat daarom trager (ongeveer 40%). Tevens is een bepaald temperatuur nodig om actief te zijn en optimaal voort te planten. Optimale temperatuur voor bloedmijt is 25 tot 27 graden. Bij 10 graden of lager zijn ze niet actief en gaan ze in rust. Bij onder de nul bevriezen ze en gaan ze dood. Boven de 45 graden drogen ze uit en gaan ze tevens dood.
Bloedmijt blijft maar 30 minuten tot maximaal 1,5 uur op hun prooi zitten. Dit doen ze vooral 's nachts. Het zijn namelijk insecten die lichtschuw zijn. En zullen overdag in kleine gaatjes en kiertjes verblijven. Andere soorten mijt blijven op de dieren zelf zitten. Dat doet bloedmijt dus niet. Maar dit wil niet zeggen dat bloedmijt altijd uit de kooi verdwijnt. In de kooi zijn vaak ook kiertjes en gaatjes te vinden, waar ze ook eitjes kunnen leggen en zelf kunnen gaan zitten. Zij kunnen bijvoorbeeld ook onder een waterbakje gaan zitten. Maar wanneer je fokt en je hebt een nestje, houdt er ook rekening mee dat bloedmijt eitjes onder het nest kan leggen. Pas bij een grote plaag ga je ze ook overdag zien. Dan zie je ineens kleine bolletjes van pak weg 0,6 - 1 mm lopen. En als je ze plat drukt, dan kan je een rode vlek (= bloed) zien indien ze gedronken hebben. Er is één exotische variant van bloedmijt en die is anders dan de Nederlandse normaal voorkomende variant. Het gaat om de Zwarte Luis. Deze exotische variant van bloedmijt is kleiner van omvang. Zwarte Luis is minder lichtschuw en zie je sneller overdag. Ze komen vooral bij kanariekwekers voor en laatste paar jaar daarom ook bij dierenwinkels en daarom ook bij hamsterliefhebbers. Zwarte Luis vinden knaagdieren zo onaantrekkelijk dat ze ook mensen aanvallen. Bij de verzorging heb je ze daarom ook snel op de schoenen zitten en en paar uur later merk je twee tot drie wondjes dicht bij elkaar zitten.
Bloedmijt kan je als deutonimf en als volwassen exemplaar met de blote oog zien. Maar bij kleine aantallen ga je ze niet of nauwelijks zien. Je merkt het als je bijvoorbeeld een waterbakje in de kooi hebt staan en eentje verdronken is. Want bloedmijt kan niet zien. Ze ruiken hun prooi op maximaal ongeveer 16 meter. Ze lopen best hard en in een uur kunnen ze 10-12 meter lopen. Ze vinden hun prooi door middel van geur, het waarnemen van koolstofdioxide verschillen en temperatuursverschillen.
Bloedmijt legt eitjes in kleine kiertjes, vaak op vochtige en donkere plaatsen. Ze kruipen overdag weg en ’s avonds en ’s nachts komen ze tevoorschijn en gaan ze weer op zoek naar voedsel (bloed). Een volwassen vrouwtje kan in haar leven zo'n 60-80 eitjes leggen. Per keer worden er ongeveer 10 eitjes gelegd en zijn plakkerig zodat ze goed blijven liggen. In gunstige omstandigheden kan één bloedmijt zich binnen 17 weken tot 10 miljoen exemplaren voortplanten.
Uitvergrote foto, links nimf 1 mm groot, rechts volwassen exemplaar 0,6-1 mm groot, in het echt zie je slechts kleine bolletjes
De ontwikkeling van een bloedmijt loopt via vijf stadia:
1. Ei (2-3 dagen ontwikkeling)
2. Larve (1-2 dagen ontwikkeling)
3. Protonimf (nimf stadium 1, 1-2 dagen ontwikkeling, heeft een bloedmaaltijd nodig)
4. Deutonimf (nimf stadium 2, 1-2 dagen ontwikkeling, heeft wederom bloedmaaltijd nodig)
5. Volwassen exemplaar (heeft bloed nodig om voort te planten en te leven, om de 2-4 dagen, leven 13-40 dagen afhankelijk van de temperatuur)
Bij ideale omstandigheden kunnen eitjes al binnen 1 dag uitkomen. Eitjes in ruimtes waar temperaturen laag zijn, kunnen volgens vele bronnen weken tot wel 2 jaar intact blijven, in afwachting op goed weer en betere omstandigheden. Echter uit een onderzoek gedaan door Joseph H. Camin bleek echter dat eitjes van bloedmijt altijd binnen vier dagen uitkwamen. Dit in tegenstelling wat in veel online geschreven artikelen staat geschreven.
Uit een eitje komt een larve. Deze larve kan niet eten. Na ongeveer 2 dagen ontwikkelt het zich en wordt het een nimf stadium 1 met een harde huid. Stadium 1 duurt ongeveer 1 tot 2 dagen, maar bij ongunstige omstandigheden kan dit langer duren. Ze zoeken een prooi om van te drinken. Nadat ze gedronken hebben, zijn ze rood van kleur (de exotische variant blijft vaak donkere van kleur en heeft meer weg van zwart, vandaar ook de naam Zwarte Luis). Als ze gedronken hebben zijn ze ook wat groter en boller. Na dit stadium gaan ze een (vochtige) schuilplaats zoeken en ontwikkelen ze naar nimf stadium 2. Dit proces duurt ongeveer 1 tot 2 dagen. Bij dit proces kunnen ze zich nauwelijks bewegen en zijn ze erg kwetsbaar. Ze willen bij deze zoektocht wel eens verdrinken in de aanwezige waterbakjes. Je ziet dan kleine zwarte korreltjes in het water liggen.
Daarna zijn ze volwassen en dan pas zijn ze in staat om zich voort te planten. De mannetjes zijn 3 keer zo klein als de vrouwtjes. Ze leven maximaal 40 dagen en drinken in hun leven ongeveer 8 keer bloed. Wanneer ze gedronken hebben, zoeken ze de mannetjes op om te paren. Zij kunnen de mannetjes binnen een straal van 16 meter waarnemen. Wanneer een mannetje met een vrouwtje paart dat niet goed gevoed is, zal dit vrouwtje alleen vrouwelijke eitjes leggen. Als een maagdelijk vrouwtje zich een keer gevoed heeft, is ze niet meer aantrekkelijk voor de mannetjes en zal de bevruchting uitblijven. Uit de eieren van dit vrouwtje zullen alleen maar mannetjes tot ontwikkeling komen.
Een bloedmijt kan tot negen maanden overleven indien er geen voedsel is. Een bloedmijt die zich in een voedselrijke omgeving bevindt, zal niet snel daar weg gaan. Ze blijven in de buurt waar ze gedronken hebben. Een volgegeten bloedmijt vrouwtje kan 20 cm per minuut afleggen. Dit is 12 meter per uur.
Feiten op een rij:
| - | Ideale temperatuur ligt tussen 25-27 graden, bij 45 graden of onder 0 graden gaan alle stadia dood. |
| - | Optimale relatieve luchtvochtigheid tussen 70-90%, bij luchtvochtigheid beneden 20% verdrogen ze. |
| - | Levensduur van een bloedmijt is sterk afhankelijk van de temperaturen. |
| - | Bij ideale temperaturen leven bloedmijten ongeveer 13 tot 19 dagen, bij koude temperaturen kunnen ze 40 dagen oud worden. |
| - | Bij hongeren gaan ze in rust (een soort winterslaap) en kunnen ze maanden overleven. Het gaat hier om volwassen exemplaren die reeds gevoed hebben. |
| - | Bloedmijt legt veel eitjes (pak weg 10 per keer) en daarvan komt gemiddeld 40% uit bij ideale omstandigheden. |
| - | Mannetjes zijn kleiner dan vrouwtjes. |
| - | Cyclus van ei, larve tot aan een volwassen bloedmijt duurt tussen 7 en 14 dagen afhankelijk van omstandigheden. |
Hoe aan te pakken? Blijf kalm en maak eerst een plan van aanpak!
Allereerst een advies: blijf rustig en ga niet overhaast te werk. Maak een plan van aanpak. Door in paniek te raken en overhaast in te grijpen en te gaan behandelen, maak je snel fouten die juist ervoor zorgt dat je langer last van bloedmijt hebt. Bij de juiste behandeling en manier van behandelen kan je van bloedmijt afkomen. Het is een hele lastige mijtsoort om kwijt te raken.
Wanneer je bloedmijt ziet, dan moet men zich het volgende realiseren:
1. Het is niet waarschijnlijk dat er bloedmijt overdag op dieren zitten, maar het kan wel.
2. Er kunnen bloedmijten in de kooien voorkomen en ze kunnen daar eitjes gelegd hebben.
3. Met zekerheid liggen er her en der eitjes.
4. Met zekerheid zijn er volwassen bloedmijt exemplaren en die zitten binnen de ruimte her en der.
Probeer deze fouten niet te maken:
Voorkom dat je zelf bloedmijt verspreid. Bloedmijt blijft in het gebied waar ze gedronken hebben en waar ze prooien hebben. Let bij de behandeling goed op dat je geen bloedmijt of eitjes meeneemt naar ruimtes verder dan 16 meter van deze prooien vandaan en waar je de kans hebt dat ze in rust gaan (een soort van winterslaap) of juist op zoek gaan naar nieuwe dieren om van te drinken.
Haal daarom de hamsters en/of andere knaagdieren niet uit de ruimte weg waar je bloedmijt hebt gezien. Want zonder prooien kunnen bloedmijt in rust gaan en dit kan negen maand duren. Ze worden weer actief als er trillingen zijn, temperatuur ineens omhoog gaat of om andere redenen. Belang is dat bloedmijt actief blijft.
Verplaats daarom niet de kooien. Of verplaats alleen de kooi indien je hem geheel gereinigd hebt, de dier behandeld hebt en met zekerheid kunt zeggen dat er geen bloedmijt in de kooi zit. Maar beste advies: laat de kooien staan waar ze staan.
Als je bodembedekking weggooit, realiseer dan dat er mogelijk eitjes en zelfs bloedmijt in zitten. Gooi je dit in een GFT container weg, behandel dan ook deze container met omgevingsspray. Zodat ze niet vanuit de GFT container weer terug lopen of naar ruimtes lopen waar andere prooidieren zitten. Dit geldt ook voor de stofzuiger. Behandel de stofzuiger van binnen en de slurf. Dit kan ook met omgevingsspray.
Mogelijke behandeling met roofmijt
Als je roofmijt wil inzetten, doe dit dan direct en zonder dat je de omgeving hebt behandeld met omgevingsspray. Want roofmijt gaat ook hieraan dood. Roofmijt zijn insecten die op bloedmijt jagen en ze opeten. Door roofmijt in te zetten, zorg je in eerste instantie ervoor dat je meer bloedmijt gaat zien. Want ze worden uit de kieren en gaten gejaagd. Roofmijt moet op een donker plaats losgelaten worden en bij bepaalde conditie. Als het te koud of te warm is, zal ook roofmijt niet succesvol zijn. Persoonlijk ken ik geen enkel iemand die succesvol bloedmijt met roofmijt behandeld heeft.
Voor meer informatie kan je terecht op de site van Refona: http://www.refona.nl/index.php?pagina=dutchys
De aanpak
De aanpak is vrij simpel, namelijk:
1. Behandel de dieren zodat bloedmijt dat van deze dieren drinkt, dood gaan.
2. Behandel de omgeving zodat bloedmijt dat naar prooien loopt, dood gaat en niet gaat drinken om te kunnen voortplanten.
3. Zorg ervoor dat bloedmijt niet bij de prooi kan komen.
4. Maak alle kooien schoon nadat de dieren en omgeving behandeld zijn.
5. Herhaal dit zolang het nodig is, minimaal 2 maand.
De middelen die hieronder besproken worden:
1. Ivermectine Beaphar Anti-Parasiet, link webshop.
2. Ivermectine Beaphar Anti-Schimmel, link webshop.
3. Beaphar Mite-Blocker (gifloze behandeling), link webshop.
4. Beaphar Dimethicare Omgevingsspray, link webshop.
5. Vlooienspay om omgeving te behandelen o.b.v. Pyrethrinen / Permethin.
De links zijn naar de webwinkel DRDKnaagdierwinkel.nl, een webwinkel voor knaagdierenbenodigdheden en zij hebben deze middel bijna altijd op voorraad en direct leverbaar.
In de dierenwinkel is ook Beaphar Anti-Myiasis te verkrijgen en dit is eveens Ivermectine. De dosering is hiervan hoger, namelijk 0,05% in plaats van 0,02% Beaphar Anti-Schimmel. Dit is 0,5mg/ml versus 0,2mg/ml. Bij grote knaagdieren kan je ook dit middel gebruiken. Ook is Beaphar Anti Luchtpijpmijt verkrijgbaar en deze bevat 0,12% oftewel 1,2mg/ml Ivermectine. Maar dit kan je alleen gebruiken indien je het gaat oplossen en via spuit gaat toedienen aan knaagdieren.
Dieren behandelen
Het beste is om eerst de hamsters en andere knaagdieren te behandelen. Dit voordat je de kooi schoonmaakt. Houdt er rekening mee dat 24 uur duurt voordat de behandeling ook daadwerkelijk effectief is. Je kunt de hamsters en andere knaagdieren met Ivermectine behandelen. Je kunt Beaphar antischuft of Beaphar Anti-Parasiet kopen. Ivermectine zorgt ervoor dat wanneer bloedmijt bij een dier drinkt, hij dood gaat. De behandeling kan je beste om de twee weken herhalen.
Er is wel een attentiepunt. Bloedmijt kan resistent worden tegen Ivermectine. Heb je lang last en behandel je constant met Ivermectine, kan het op een gegeven moment zijn dat dit middel niet meer werkt.
Een ander oplossing is de behandeling met stronghold. Stronghold kan je alleen bij de dierenarts op recept krijgen. En kan je dus niet in de winkel kopen. De dierenarts zal de kleinste pipet verstrekken en dat is de 15mg pipet. Geef een hamster, gerbil, muis of tamme rat slechts één druppel in de nek. Stronghold is vier weken werkzaam. Maar beste is om na drie weken te herhalen. Zover bekend wordt bloedmijt niet resistent tegen stronghold.
Zijn er andere dieren zoals katten, honden en/of vogels. Behandel deze dieren eveneens.
Gaat het om hele kleine knaagdieren, dan kan je beste Ivermectine of Stronghold berekenen hoeveel je moet toedienen en verdunnen met water. Beide middelen zijn goed te verdunnen en daarna met een spuit in de nek toe te dienen.
Zowel Ivermectine als Stronghold gaat in de bovenste huidlaag zitten en wanneer koudbloedige insecten zoals bloedmijt, maar ook andere mijtsoorten, drinkt, wordt hun zenuwcellen en spiercellen nadelig beïnvloed. Het eindresultaat is dat de mijten verlamt raken en dood gaan.
Een attentiepunt is dat Stronghold niet gebruikt mag worden op jonge dieren. Gebruik daarom Stronghold niet bij hamsters en kleine knaagdieren jonger dan 5 weken en doseer minder bij jonge dieren tussen 5 weken en volwassen leeftijd.
| Stronghold dosering | |
| Cavia | 20-30 mg/kg, interval 2 weken |
| Tamme rat, muis, gerbil of hamster | 15-30 mg/kg, interval 21-28 dagen |
| Berekening | Stronghold 15 mg is voor katten en honden tot 2,5 kilo. Verdun de Stronghold met water en gebruik een 3 ml spuit. Bereken de hoeveelheid mg a.h.v. 2.500 gram, of wel 15 mg / 2.500 x gemiddeld gewicht dier die je wilt behandelen. Zorg ervoor dat 1 druppel deze hoeveelheid mg Stronghold heeft. |
Omgeving behandelen
Heel belangrijk is om de omgeving te behandelen zodat bloedmijt dat loopt dood gaat. Omgeving kan je met Beaphar Dimethicare Omgevingsspray of met Beaphar Mite Blocker behandelen. Beide zijn op basis van de stof Dimethicon en dat is een siliconenolie. De Mite Blocker zit in een handknijp spuit en is beter te doseren en te richten dan de spray variant. Dimethicon is een niet giftig stof en wanneer bloedmijt er doorheen loopt, dan worden ze geïmmobiliseerd. Feitelijk komt het erop neer dat het materiaal aan de poten komt te zitten waardoor ze niet verder kunnen lopen. Wel is het zo dat het middel slechts tijdelijk werkt. Door slijtage en het dat de olie droogt, moet de behandeling binnen twee weken herhaald worden. Tevens is het beter om na opdroging nogmaals aan te brengen zodat er een dubbele laag aangebracht wordt.
Beaphar Dimethicare / Beaphar Mite Blocker kan je heel goed gebruiken om de plastic of glazen kooi aan de buitenkant geheel mee te behandelen. Dat voorkomt dat er bloedmijt naar binnen loopt. Wel moet je dit om de zoveel dagen opnieuw insprayen. Dit middel wordt bij zowel honden, katten als ook kippen ook gebruikt om de vacht en verendek in te sprayen. Dit is bij kleine knaagdieren zoals hamsters niet aan te bevelen. Dit omdat je ter alle tijd moet voorkomen dat dit middel in de ogen komt.
Alternatief is een omgevingspray op basis van Pyrethrinen / Permethin. Dit is gif dat de zenuwstelsel van koudbloedige insecten nadelig beïnvloed en binnen 24 uur dood gaan. Pyrethrin zit in vlooienspray, maar ook in bloedmijt omgevingsspray o.b.v. gif. Dit gif blijft zeker 4 tot 6 weken lang liggen en kan zonder vlekken op tapijt, hout, plastic of metaal gesprayed worden. Advies is om na vier weken opnieuw de omgeving te behandelen. Let op dat Permethin giftig is voor katten en niet in de ruimte gebruikt kan worden waar ook de kat komt.
Behandeling van de omgeving moet je vergelijken met het neerleggen van veel landmijnen. Het werkt, maar het is niet zo dat 100% van de bloedmijt tegenhoudt. En dat is ook de reden dat je de dieren zelf moet behandelen.
Zorg ervoor dat bloedmijt niet bij de prooi kan komen
Bloedmijt ruikt kleine knaagdieren op 16 meter afstand en ze gaan daar naar toe om te drinken. Ze kunnen niet zien en wanneer je de looproute zodanig inricht dat ze tijdens het lopen dood gaan, los je het probleem op. Als je een paar kooien met dieren hebt, kan je deze kooien op een verhoging zetten (bijvoorbeeld stenen, plastic doosjes) en deze verhoging helemaal insprayen met Mite-blocker of vlooienmiddel. Alles wat daarover loopt, gaat dood.
Wanneer je een stelling hebt met daarop kooien, kan je deze stelling qua poten insprayen evenals de planken. Let erop dat bloedmijt ook over de muren loopt en dat de kooien niet tegen de muren moeten leunen. Wanneer de stelling van de muur afstaat, kan je ook overwegen om de poten van de stelling in bakken te plaatsen en in deze bakken water te zetten. Bloedmijt kan namelijk niet zwemmen.
Maak alle kooien schoon
Pas wanneer zowel de dieren behandeld (na 24-48 uur na behandeling) en de omgeving behandeld zijn, maak dan de kooien schoon. Er liggen eitjes in de kooien. Ook kunnen er bloedmijt in de kooi voorkomen. Door goed schoon te maken zorg je ervoor dat binnen de kooi geen bloedmijt meer voorkomen en omdat je de weg naar de kooi behandeld hebt, is de kans dat bloedmijt nog in de kooi komt, vrij klein.
Zijn er kiertjes en gaatjes en kan je deze lastig schoonmaken, gebruik dan de föhn hiervoor. Wanneer je op deze plaatsen de föhn zet en poos daarop laat blazen, wordt het daar hoger dan 45 graden en dood het eveneens bloedmijt.
Met behulp van temperatuur
Bij grote kippenschuren willen ze bloedmijt ook wel behandelen om de temperatuur hoger te krijgen dan 45 graden. Ze pakken de hele schuur in en zetten de kachels aan. Dit is veelal bij ruimtes waar kleine knaagdieren gehouden worden, niet mogelijk. Indien het wel mogelijk is, dan is dit een optie. Zowel eitjes als alle fasen van bloedmijt drogen uit en gaan dood.
Wanneer het vriest gaat bloedmijt ook dood. Kom je in de winter bloedmijt tegen en het vriest, maak daar dan gebruik van. Je kan de kooi een nacht buiten zetten. Zelf ga ik ervan uit dat ook de eitjes niet tegen vries kunnen. Op internet wordt hier verschillend over geschreven. Zo is op internet te lezen dat bloedmijt en eitjes pas bij -20 graden dood en kapot gaan. Maar het is bij andere ongedierte bekent dat eitjes en insecten onder nul niet overleven. En de artikelen gaan vaak over kippenschuren.
Pas op als je fokt en nesten hebt
Ben je een fokker en heb je ook nesten. Bloedmijt drinkt ook van zeer jonge dieren en kan zelfs onder de nest gaan verschuilen. Dit omdat daaronder ideale temperatuur is en dicht in de buurt waar gedronken kan worden. Maak dus ook de kooien schoon waar een nest aanwezig is. En behandel ook de jonge dieren zover dit mogelijk is.
Ik zie geen bloedmijt, ben ik er dan vanaf?
Bloedmijt is een hardnekkige en lastige mijtsoort om te bestrijden. Wanneer je ze niet meer ziet, betekent dit niet automatisch dat je ze kwijt bent. Van eitje, larve tot volwassen bloedmijt is een lang proces en de duur van dit proces is afhankelijk van de omgevingstemperatuur en luchtvochtigheid. Tevens kan bloedmijt lang leven. Blijf daarom minimaal twee tot drie maand behandelen zodat je niet verrast wordt dat bloedmijt toch overleeft heeft.
(c) Martin Braak
Eerste artikel over bloedmijt was uitgebracht op 5 oktober 2007, dit betreft een herschreven artikel december 2021
Bronnen:
- Bloedmijt - Ophionyssus Natricis (B. Stegeman)
- Refona, link http://www.refona.nl/index.php?pagina=bloedmijt
- Diverse sites over de werkbare stoffen