Foutje van de natuur

Wie heeft wel eens meegemaakt dat je naar je gefokte of gekweekte dieren kijkt en in het nest een hele rare variant zit. Eentje die zowel de ene kleurslag heeft als de ander, of dat eentje tussen zit met zowel een rood oog als een donker oof of dat er een pigment vlek aanwezig is. Veel hobbyfokkers zullen zeggen 'nee, nooit meegemaakt'. Het komt ook niet zo vaak voor. Zo zie je bij zowel de Russische dwerghamster als de Campbelli dwerghamsters heel af en toe brindles. Dit zijn dwerghamsters met twee kleuren door elkaar heen. Fokkers over de hele wereld hebben geprobeerd om deze brindles terug te fokken, maar zonder succes. Het lijkt niet genetisch te zijn. Maar wat is het dan wel?

Chimaera

Normaal heeft een dier de helft van het DNA van de vader en de helft van de moeder. Bij chimaera treedt in het beginfase een versmelting plaats van twee bevruchte eicellen. Hierdoor krijgt het dier de eigenschappen van twee verschillende bevruchte eicellen en dit kan leiden tot rare uiterlijken zoals deels ene kleurslag en deels ander kleurslag. Er treed verder geen veranderingen in het DNA plaats en het is dan ook niet erfelijk.


Mozaïek

Bij celdeling wordt het DNA heel vaak gekopieerd en soms gaat dit kopiëren niet goed. Zo kan er een verandering van het DNA optreden rond het gebied van de vacht en dit kan leiden tot afwijkende pigment vlekken. Dit wordt mozaïek genoemd. We zien dat wel eens bij de Syrische hamster en dit vooral bij de kleurslag Crème. Bij de Russische dwerghamster zien we dit vooral bij de Geel-wildkleur roodoog gerelateerde kleuren.

Bij mozaïsicme is dus sprake dat niet alle cellen in het lichaam van een dier hetzelfde genetisch materiaal bezit. Het grote verschil is dat bij mozaïcsme alle cellen voortkomen uit één bevruchte eicel, terwijl bij chimerisme het om twee verschillende bevruchte eicellen gaat die later samen zijn gesmeld.


Odd-eyed

Odd-eyed betekent dat een dier zowel een donker oog als een roodoog heeft. Je hebt genetische varianten van Odd-eyed, maar het is niet altijd genetisch. Een mozaïek vlek kan ook op het oog of rond het oog ontstaan waardoor het oog donker van kleur is. Bij de bontfactor kan het voorkomen dat een vlek op het oog voorkomt waardoor er geen pigment in het oog aanwezig is. Zo'n oog is rood van kleur omdat je de bloedvaten ziet.


Mutatie

Het is ook mogelijk dat het DNA materiaal rondom de geslachtsdelen plaatsvindt en dat de zaadcellen of eicellen deze veranderingen meekrijgen. Het kan dan wel doorgegeven worden. We spreken dan over een mutatie.

Ook mutaties vinden zelden plaats. Uit recente onderzoeken blijkt dat een dier in bepaalde situaties de frequentie en de locatie van mutaties kan beïnvloeden. Dit zou een verklaring kunenn zijn dat knaagdieren veel verschillende kleurslagen kent. Het kan gemakkelijk aan de omgeving aanpassen waardoor ze minder snel opvallen.

De laatste mutatie die bij mij bij de Russische dwerghamsters is onstaan, is een soort schaapachtige haartype. Het is iets langer en erg golvend. Ik zelf noemt het ook wel golvend haar.


Martin Braak
(c) 4 januari 2009 + 29 maart 2009