In 2005 is onder hamstereigenaren onrust ontstaan vanwege de import van een aantal uit Zweden afkomstige hamsters op het Knagerfestijn van mei 2005 te Barneveld. Een Zweedse keurmeester/ fokker voor de Syrische hamsters heeft deze dieren op aanvraag van een aantal Nederlandse fokkers uit Zweden meegenomen. Zo’n 15 Zweedse Syrische hamsters wisselden van eigenaar. Paniek ontstond echter aan het einde van de showdag. De organisator van de show vertelde toen dat er in Zweden momenteel een zeer besmettelijk virus heerst onder de Syrische hamsters; het Hamster Polyoma Virus, HaPV tegenwoordig HaPyV genoemd, vanwege de bekendheid houden we HaPV aan. In de volksmond is het meer bekend onder de naam Papova. Helaas was dit door de fokker niet gemeld. Bij thuiskomst zijn meerdere eigenaren meteen begonnen aan een zoektocht naar informatie over dit virus. Ook moesten alle eigenaren van deze Zweedse hamsters worden achterhaald. En werd er contact opgenomen met meerdere personen uit Zweden, echter er werd zeer weinig informatie losgelaten.
In dit stuk gaan we verder op het virus in. We geven uitgebreide informatie over wat het virus nu eigenlijk is, welke ziekteverschijnselen het veroorzaakt, hoe het zich verspreidt, en vooral, wat we er aan kunnen doen.
Het virus
HaPV is een virus dat voorkomt bij de Syrische en de Europese hamster. Het behoort tot een familie van virussen (Papovavirussen) die bij veel verschillende diersoorten voorkomen en onder andere wratten en tumoren veroorzaken. HaPV heeft een zeer lange incubatietijd; dit is de tijd die verstrijkt tussen het moment dat het dier besmet raakt met het virus, en het moment dat er voor het eerst verschijnselen van de ziekte aan het dier te zien zijn. Bij HaPV zijn de verschillende wetenschappelijke artikelen verdeeld over de precieze duur van de periode tussen infectie en de eerste verschijnselen. De incubatietijd kan oplopen tot 30 weken, maar ook kortere periodes worden genoemd.
De symptomen
Besmetting met dit virus kan twee verschillende verschijningsvormen geven.
Om de beide vormen te begrijpen is het belangrijk te weten dat als een dier met een virus besmet raakt, er antilichamen worden gemaakt in het bloed. Dit zijn afweerstoffen tegen het virus. Bij HaPV gebeurt dit ook, alleen kunnen deze antilichamen het virus niet overwinnen, de hamster blijft dus besmet. Als een dier vervolgens jongen krijgt, worden deze antilichamen via de baarmoeder en via de eerste melk (biest) aan de jongen doorgegeven.
Als een hamster op volwassen leeftijd besmet wordt, of als een jong hamstertje dat al antilichamen heeft, met het virus in contact komt, ontstaat de eerste verschijningsvorm. Hierbij loopt de incubatietijd op tot 30 weken. De ziekte begint met wratachtige knobbeltjes (huidtumoren) onder de kin of in de nek. Vervolgens zullen de knobbeltjes zich gaan uitbreiden. Ook onder de buik en bij het bekje kunnen knobbeltjes ontstaan. Deze knobbeltjes kunnen ook gaan zweren. Hamsters met deze verschijningsvorm scheiden zeer veel levend virus uit en zijn dus het meest besmettelijk! Klik hier voor een foto van een hamster die de virus had (LET OP! Foto kan schokkend over komen).
Deze vorm is erg verraderlijk: tijdens de incubatietijd is er niets afwijkends aan de hamster te merken. Hij groeit goed, ziet er goed uit en lijkt volkomen gezond te zijn. Toch is hij besmet met het virus, en kan hij het al wel overdragen op andere hamsters!
Een jonge hamster (tot ongeveer 4 weken) die nog geen antilichamen heeft en met het virus in contact komt, ontwikkelt een veel ernstiger vorm van de ziekte. Bij deze dieren ontstaan binnen 4 tot 8 weken meerdere tumoren in de buik. Deze tumoren ontstaan in diverse organen. De hamster wordt mager en groeit slecht. Bij onderzoek zijn in de buik meerdere knobbels te voelen. Vrijwel al deze dieren sterven op zeer jonge leeftijd. Deze dieren scheiden vrijwel geen levend virus uit.
Er is geen medicijn voor HaPV, beide ziektebeelden zijn ongeneeslijk.
De verspreiding en maatregelen ter voorkoming van
Ook de verspreiding van het virus hangt af van de verschijningsvorm. Zoals hierboven al gezegd scheiden hamsters met de huidvorm zeer veel virus uit, ook al voordat ze verschijnselen van ziekte vertonen! Het virus wordt voornamelijk met de urine en de keutels uitgescheiden. Verder zijn er aanwijzingen dat ook huidschilfers een rol spelen bij de verspreiding, in ieder geval als de hamster al huidtumoren heeft. Hamsters met de vorm waarbij tumoren in de buik ontstaan scheiden nauwelijks levend virus uit.
Verspreiding van het virus gaat via direct contact met een besmette hamster, maar ook via de handen, gebruiksvoorwerpen (denk ook aan het keurplankje!) en bijvoorbeeld besmette bodembedekking. Ook onder de schoenen kan het virus verspreid worden.
Het virus kan zeer goed en lang (in elk geval maanden) buiten de hamster overleven. Ook kan het virus niet bestreden worden met de gangbare desinfectiemiddelen (chloor, alcohol, Dettol). Om het virus effectief te bestrijden zijn speciale antivirus-middelen nodig, zoals Virkon en Parvotech en andere vergelijkbare middelen.
Het allerbeste is natuurlijk om te voorkomen dat je een besmet dier binnen haalt. Om dit te voorkomen is het belangrijk goed navraag te doen voordat je een hamster uit het buitenland koopt. Ook een bezoek aan een (mogelijk) besmette fokker brengt behoorlijke risico’s met zich mee, omdat het virus via de handen of bijvoorbeeld schoeisel meegebracht kan worden naar de eigen hamstery.
Als het virus eenmaal een hamstery is binnengekomen, is er zoals boven al gezegd geen medicijn. De belangrijkste maatregel is dan een goede quarantaine. Het is daarbij van zeer groot belang dat deze quarantaine op de juiste manier en strikt wordt uitgevoerd. Dat betekent dat alle aanwezige hamsters gedurende de hele quarantaine tijd (30 weken) binnen de hamstery moeten blijven. Verder mag er geen contact zijn met andere hamsters van buiten. (Wat erin is er niet meer uit!) Denk ook aan verspreiding via kleding, schoeisel etc, vooral bij het bezoeken van shows, bijeenkomsten of andere fokkers.
Miriam is gaan zoeken naar mogelijkheden om besmette hamsters, nog voor ze verschijnselen vertonen, te testen en kwam daarbij op een test voor het Murine Polyoma Virus (het Papova virus bij de muis). Deze test was het meest geschikt voor het doel, omdat de beide virussen zeer sterk verwant zijn. Inmiddels is een groot deel van de Zweden getest, bij deze dieren is geen besmetting aangetoond. Omdat het een muizentest is, kan niet gezegd worden dat de dieren die volgens de test het virus niet hebben, ook daadwerkelijk met 100% zekerheid vrij zijn. Er is namelijk nog geen wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid van deze test bij de hamster. Het is dan ook niet mogelijk dieren echt virus vrij te verklaren. Door de opzet van de test kan bij een positieve (besmette) uitslag wel met grote zekerheid gesteld worden dat de hamster ook echt besmet is.
Als een hamstery besmet is gebleken zijn er nog maar weinig opties. De ene optie is alle hamsters in permanente quarantaine houden tot het laatste dier overleden is. De andere is de minst prettige maar wel de verstandigste optie, namelijk alle hamsters te laten inslapen. Hierna moeten dan alle kooien en materialen gedesinfecteerd worden met een antiviraal middel. Ook vloeren en muren moeten worden meegenomen in deze desinfectie. Materialen die niet te desinfecteren zijn moeten weggedaan worden. Vervolgens kan, na een tijd leegstand, de hamstery met nieuwe hamsters opnieuw worden opgestart.
Foto gemaakt door Monique Harmsen
Tot slot
Duidelijk mag zijn dat HaPV een virus is dat zeer besmettelijk is, en dat insleep van dit virus in de hamsterpopulatie zeer ernstige gevolgen kan hebben. Dit wordt ook duidelijk als je kijkt naar de situatie in Denemarken en Zweden. In beide landen is de infectie inmiddels al wijd verspreid, zodat een effectieve bestrijding haast niet meer te doen is. In Zweden worden dan ook helemaal geen shows meer gehouden voor Syrische hamsters, dit voor misschien wel jaren.
Als we in Nederland een dergelijk doemscenario willen voorkomen is het van groot belang dat er goed wordt samengewerkt en dat de quarantaine serieus genomen wordt, anders is bij voorbaat de strijd al verloren!
Miriam Kool en Gabriëlle Schouten
English:
HaPV (Papova virus) in the Syrian hamster
Recently, outbreaks of a highly contagious and dangerous virus called HaPV have been reported in several European countries. Many hamsters have already died or have been put down because of this virus, which causes malignant tumour development in hamsters. HaPV stands for Hamster Polyoma Virus, or Papova virus as it is popularly called. Recently the abbreviation has been changed to HaPyV. However because the term HaPV is still the more widely known term, we refer to the virus that way in this article.
Because of the recent outbreaks, and the great consequences infection with this virus has on a hamster population, we decided to write an informing article on HaPV. In this article we give comprehensive information about the virus, the disease symptoms it causes, the ways of spread, and most importantly prevention and control measures.
The virus
HaPV is a virus that specifically affects the Syrian and the European hamster. It belongs to a family of viruses (Papova viruses) that affect many different species of animals, and can, among other things, cause warts and tumours. HaPV has an exceptionally long incubation period. The incubation period is the time passing between the moment of first infection with the virus, and the moment the animal first shows symptoms of the disease. Scientific publications differ in the exact incubation period mentioned for HaPV. The period between infection and first appearance of symptoms can be as long as 30 weeks, although shorter periods are also mentioned in some of the publications.
The symptoms
Infection with this virus can cause two different courses of disease.
For good understanding of both varieties it is important to know that when an animal is infected with any virus, antibodies to this virus emerge in the blood. They are the bodies defence against a virus. When a hamster is infected with HaPV, antibodies are also made, however, they are not capable of eliminating infection. The hamster therefore stays infected. If a female hamster then has a litter, these antibodies are passed through the uterus and the first milk (beestings) to the young.
The first course of disease develops when adult hamsters, or young hamsters that already have antibodies against the virus in their blood, are first exposed to the virus. After infection, the incubation period can last for up to 30 weeks. The first symptoms of disease are wart like nodules (tumours of the skin) under the chin or in the neck. These nodules will then spread. Nodules can also erupt under the belly, on the feet and around the mouth. These nodules can subsequently ulcerate. Hamsters affected by this course of disease shed lots of living virus, and are thus extremely contagious! Click here for a picture of a hamster which had the virus (ATTENTION! The picture can be shocking). This form is a very treacherous one: during the incubation period, there is nothing exceptional to be seen in the affected hamster. It grows well, looks good, and appears to be in perfect health. Yet it is in fact infected with the virus, and it can already pass the infection on to other hamsters!
A young hamster (below 4 weeks of age) that does not have antibodies against the virus, will develop a much more severe course of disease when exposed. In these animals, within 4 to 8 weeks multiple abdominal tumours will develop. These tumours arise in different organs, for example in the lymph nodes, spleen and liver. The hamster starts to look skinny and does not gain as much weight as it should. When physically examined, multiple nodules can be felt inside the abdomen. Almost all affected animals die at a very young age. Animals expressing this course of disease hardly shed any living virus.
There is no medicine or other form of therapy effective against HaPV; both courses of disease are incurable.
Spread of the virus and measures of prevention
How the virus is spread is also dependent on the prevalent course of disease. As mentioned before hamsters with the skin form of the disease shed a lot of living virus, even before showing symptoms. Virus is shed mainly in urine and faeces. There is also evidence that skin flakes may be involved in spread of the virus. This is certainly the case in hamsters that have already developed skin tumours. Hamsters that exhibit the second course of disease (abdominal tumours) hardly shed any living virus.
Spread of the virus occurs through direct contact with infected animals, but also through contamination of hands, utilities (for instance the examining table in shows!) or contaminated pet bedding. The virus can also be carried under the soles of shoes.
HaPV is a virus that survives extremely well and for prolonged periods of time (months or longer) outside the host. It can not be successfully inactivated with the usual methods of disinfection (chlorine, alcohol, Dettol®). Instead, for effective elimination of the virus, specific antiviral substances are required, for example Virkon®, Parvotech® and other similar substances.
The most important factor in prevention of the disease is simply to prevent bringing in any infected animals in a hamstery. To achieve this it is essential to be well informed before purchasing a hamster. Always make the proper inquiries before purchase, especially when importing animals from abroad- is HaPV prevalent in the country of origin? Good inquiries should also be made when HaPV is prevalent in the country you live in- is the hamstery suspected of HaPV? A visit to a (possibly) infected hamstery also carries a risk of infection, because the virus can be carried through contaminated hands and, for example, shoes, into the own hamstery.
Once the virus has entered a hamstery, there is, as mentioned before, no cure. The most important measure at this point is an adequate quarantine. It is of vital importance that this quarantine is executed correctly and strictly. This implies that all hamsters (not just the ones suspected of HaPV) should stay inside the hamstery at all time during the entire 30 week period of quarantine. There may be no contact with hamsters from outside the hamstery. (What comes in must not go out!) Remember, spread can also occur through contaminated clothing, shoes etcetera, so special precautions should be taken when visiting shows, meetings or other breeders. Better yet would be to avoid such events entirely during the time of quarantine.
Miriam started a search for a way of testing affected hamsters before the first signs of infection show. She came upon a test for Murine Polyoma virus, the Papova virus affecting mice. This test was found most suitable for the situation, considering the two viruses are very closely related. Because it is a test developed for mice, a negative test result (no virus demonstrated) can not be interpreted as the hamster being virus free with 100% certainty. No scientific studies have been done to determine the reliability of this test in diagnosing HaPV. Therefore it is not yet possible to declare hamsters free of HaPV. Because of the properties of the test, a positive test result (virus demonstrated) does imply with a great level of certainty that the hamster is actually infected with the virus.
To further evaluate the reliability of the test, it would be best to also test hamsters that are definitely infected. Because no such animals are available in the Netherlands, this has not yet been done.
If a hamstery is proved to be infected there are little options left. One option is to keep all hamsters in permanent quarantine until the last of the animals is deceased. The other option is the least pleasant but the safest option, that is to put all hamsters to sleep. Afterwards all cages and utilities should be thoroughly disinfected with an antiviral substance. Walls and floors should also be included in the disinfection. Materials that are not suitable for disinfection should be thrown away. Then, after a period of being uninhabited, the hamstery can be restarted, with new hamsters.
Concluding
It may be clear that HaPV is a very contagious virus, and that entry of this virus in a hamster population will have very severe consequences. In several European countries this virus is already prevalent and has caused great damage. To control infection and to prevent further spread, all breeders should take preventive measures like quarantine very seriously.
A high level of cooperation is essential in dealing with HaPV. Both nationally and internationally, a good cooperation, communication and sharing of knowledge is the only key to success in controlling present infections and preventing further spread!
Drs. Miriam Kool and Gabriëlle Schouten
Voor dit stuk zijn de volgende boeken en publicaties gebruikt als informatie bron / in the writing of this article the following publications have been used as a source of information:
Polyomavirus infection in hamsters and trichepitheliomas/ vutaneous adnexal tumours - A.P.Foster et al - Veterinary record 151 (2002) p. 13-17
Hamster polyomavirus infection in a pet Syrian hamster (Mesocricetus auratus) - J.H. Simmons et al – Veterinary pathology 38 (2001) 41-446
Laboratory animal medicine - James G Fox et al – uitgeverij Elsevier science 2002, 2nd edition
Ferrets, rabbits and rodents- clinical medicine and surgery – Katherine E. Queensberry en James W. Carpenter- uitgeverij Saunders 2nd edition 2004
Diseases of small domestic rodents- V.C.G. Richardson- uitgeverij Blackwell 2nd edition 2003